گیلکی
گیلَکی
از زبان‌های شمال غربی ایران که شمار زیادی از ساکنان جنوب دریای خزر به‌ویژه گیلانی‌ها به آن سخن می‌گویند. لهجه‌های گیلکی متنوع‌اند اما گویشوران کم‌وبیش زبان همدیگر را می‌فهمند. مجموعۀ گویش‌های گیلکی بیه‌پس (غرب گیلان) با گیلکی بیه‌پیش (شرق گیلان) با هم فرق بیشتری دارند. گیلکی را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد: ۱. گیلکی شرقیِ شامل لاهیجانی، لنگرودی، رودبنه‌ای، پاشاکی، اشکوری و رحیم‌آبادی است. ۲. گیلکی مرکزی متشکل از رشتی و انزلیچی. ۳. گیلکی غربی شامل گیل دولابی، نوکنده‌یی، آلکامی، سوماسرایی (صومعه‌سرایی)، زریه‌بری (ضیابری)، آبکناری و شَرَفشاهی. گیلکی شرقی با مازندرانی همسایه است از این‌رو تأثیراتی روی هم دارند. گیلکی غربی هم با تالشی هم‌مرز است. در مجموع گیلکی شرقی و غربی کمتر دست خورده‌اند. گیلکی مرکزی به دلیل ارتباط گسترده با فارسی (و ترکی و روسی در انزلیچی) تأثیر زیادی از فارسی گرفته است. آثار مکتوبی به این زبان ـ با خط فارسی ـ در دست است که از مهم‌ترین آن‌ها دیوان پیر شرفشاه دولابی عارف قرن هشتم است که به گیلکي دولابی سروده شده است. امروزه آثاری به نثر و نظم گیلکی به‌طور مستقل یا در نشریات گیلان منتشر می‌شود. ضمناًَ زبان مازندرانی‌های کلاردشت را هم، خودِ آن‌ها گیلکی می‌نامند.