بنوساسان

بَنوساسان

لقبی که بر گروهی از گدایان اطلاق می‌شده است. واژۀ «ساسی» در قرون ۴ و ۵ق در معنی گدا به‌کار می‌رفته است و سبب تغییرشکل آن به واژۀ ساسانی به‌درستی دانسته نیست. گویا این گروه خود را به شیخ یا مرادی به نام ساسان منسوب می‌کردند و سپس نویسندگان کوشیده‌اند تا این نام را با پادشاهان ساسانی، یا افسانه‌های آن‌ها منطبق کنند. گدایانی که خود را چنین می‌خواندند و به این نام هم فخر می‌کردند، ویژگی‌هایی داشتند که نخست زیرکی و هوشمندی و سپس ادب‌ورزی بوده است. کاربرد معنایی بنی‌ساسان بسیار گسترده بود و شعبده‌بازان، رمّالان، فالگیران، جادوگران، متظاهران به انواع بیماری، بوزینه‌داران، خرس‌گردانان، گدایان و درویشان، همه را دربر می‌گرفته است. حاجی خلیفه از فنونی که در این نوع گدایی به‌کار می‌رفت، همچون علمی یاد کرده و آن را «علم الحیل الساسانیه» خوانده است. زمانی که گدایی با تردستی، دزدی و فریب‌کاری درآمیخت، نوعی اعتبار عام یافت و از قرن ۳ق از توجه ادیبان برخوردار شد و آثاری به نظم و نثر در این زمینه پدید آمد که از آن جمله می‌توان به حِیَل‌اللصوص، البخلاء، اشعاری از عُکْبَری و ابودلف خزرجی و مقامات بدیع‌الزمان همدانی اشاره کرد.