پیوریتن ها
پیوریتَن‌ها (Puritans)
(یا: پاک‌دینان) از ۱۵۶۴ عنوانی برای پیروان کلیسای انگلستان که خواستار از میان برداشتن بقایای مذهب کاتولیک رم در مراسم کلیسایی و یا جانشینی نظام پرسبیتری[۱] به جای نظام اسقفی[۲] بودند. فعالیت‌های پیوریتن‌ها (پاک‌دینان) شامل انتشار جزوه‌هایی در مخالفت با کلیسای کاتولیک بود که با نام مستعار مارتین مارپریلیت[۳] منتشر می‌شد. واژۀ پیوریتن در‌عین‌حال دربارۀ جدایی‌خواهانی به کار می‌رفت که کلیسا را کاملاً کنار گذاشته بودند. پیوریتن‌ها با ایمان قاطع به گناهکار بودن انسان و خشم خداوند به ساده‌زیستی و سخت‌کوشی شهرت داشتند. مبلغان پیوریتن ضمن مخالفت با تدابیر اصلاحی ملکه الیزابت در زمینۀ مسائل مذهبی، بر ضرورت پالایش آموزه و آیین‌های کلیسایی تأکید داشتند و نیز زندگی معنوی عمیق‌تر، بخشندگی بیشتر در امور خیریه، اصلاح جامعه از طریق منع کارهای گناه‌آلودی همچون نوشیدن مشروبات الکلی، قمار، رقص، فوتبال، بازیگری تئاتر، و حتی منع مراسم کریسمس را تبلیغ می‌کردند. پیوریتن‌ها و بسیاری از اسقف‌های کلیسای انگلستان خواستار تبلیغات مذهبی بیشتری بودند، اما الیزابت از آن بیم داشت که این تبلیغات به گسترش افکار مخاطره‌آمیز منجر شود و به همین علت دستور برچیدن کلاس‌های تعلیم انجیل را صادر کرد و حتی گریندال[۴]، اسقف اعظم انگلستان، را به‌سبب خودداری از مقابله با چنین فعالیت‌هایی در خانه‌اش بازداشت کرد. پیوریتن‌های دوران ملکه الیزابت به‌علت مخالفت دولت با کلاس‌های آموزش انجیل و لباس ویژۀ روحانیت با حکومت به مقابله برخاستند. تعدادی از پیوریتن‌ها دستگیر شدند و دست یکی از آنان به نام جان استابز[۵] را به‌علت مخالفت با ازدواج الیزابت اول با شاهزادۀ فرانسوی فرانسوا[۶]، دوکِ آلانسون[۷]، بریدند. در ۱۵۸۳ سه نفر از پیوریتن‌ها که الیزابت را بی‌شرم و موجب تباهی کلیسای انگلستان خوانده بودند، اعدام شدند.