خودرو
خودرو (car)
وسیلۀ نقلیۀ کوچک مسافربر. راننده‌ای آن را هدایت می‌کند. اغلب خودروها چهار چرخ دارند و دارای موتورهای درون‌سوز[۱] پیستونی[۲]اند که با آب خنک می‌شوند و با بنزین یا گازوئیل کار می‌کنند. ده‌ها سال است که نمونه‌هایی از موتورهای ابتکاری و غالباً غیرآلاینده عرضه می‌شوند و مدت‌هاست که صنعت خودروسازی طرح‌های مذکور را به بازار معرفی می‌کند. نمونه‌های آزمایشی و مسابقه‌ای دست‌ساز دربرابر مقاومت هوا بهینه‌سازی شده‌اند و از نظر مصرف انرژی به صرفه‌اند. عموماً سلف خودرو را درشکۀ بخار بدهیبتی می‌دانند که نیکلا ژوزف کونیو[۳] در ۱۷۶۹ ساخت و هم‌اکنون در پاریس نگهداری میشود. از نظر مبتکران انگلیسی، بخار مولد مؤثر نیرو بود و در ۱۸۰۳، ریچارد ترویتیک[۴] کالسکۀ بخاری واقعی ساخت. در اواخر قرن ۱۹، از کالسکه‌های بخار مناسبی برای حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌شد. گرچه ژان اتین لونوار[۵] فرانسوی در ۱۸۶۰ نخستین موتور درون‌سوز[۶]، گازسوز اما ساکن، را به نام خود ثبت کرد و زیگفرید مارکوس[۷] اتریشی نیز خودرویی ساخت که در نمایشگاه وین[۸] (۱۸۷۳) به نمایش درآمد، عموماً دو آلمانی، با نام‌های گوتلیب دایملر[۹] و کارل بنز[۱۰]، را مبتکر و پدیدآورندۀ خودرو می‌شناسند. دایملر و بنز در ۱۸۸۵ نخستین خودرو بنزینی را ساخته و به‌کار انداختند. آن‌دو مستقل از هم شروع به کار کرده بودند. دایملر طراح موتوری بسیار کارآمد بود و بنز نیز اتومبیلی با موتوری ضعیف طراحی کرده بود. پانهارد[۱۱] در ۱۸۹۱ خودرویی امروزی ساخت که رادیاتور آن در جلو بود و از موتور دایملر زیر کاپوت، گیربکس، دنده‌کشویی و شاسی نردبانی استفاده می‌کرد. در ۱۹۰۱، مرسدس[۱۲] با رادیاتور لانه‌زنبوری، موتور چهارسیلندر خطی، گیربکس دروازه‌ای، و شاسی‌ای از جنس فولاد فشرده عرضه شد. نخستین تولیدکنندگان امریکایی در اوایل دهه ۱۸۹۰ هینز[۱۳] و دوریا[۱۴] بودند. ۱۹۰۵ و ۱۹۰۶ سرآغاز ترقی و رونق جهانی خودرو بود؛ رونقی که همچنان ادامه دارد. پس از جنگ جهانی دوم، خودروهای کوچک اروپایی به سه دسته تقسیم می‌شدند: موتور در جلو و دیفرانسیل در عقب، که همان ترتیب سنتی قرارگیری بود؛ موتور در جلو و دیفرانسیل در جلو؛ و موتور در عقب و دیفرانسیل در عقب. موتور خودروهای مسابقه‌ای در وسط قرار می‌گیرد تا تعادل بیشتری برقرار شود. از دهه ۱۹۵۰، ابداعات جدید تسهیلاتی فراهم کردند که عبارت بودند از دندۀ اتوماتیک برای خودروهای کوچک، فنربندی لاستیکی، قرارگیری عرضی موتور، حرکت خودتراز ترمزهای دیسکی، و تایرهای ایمن‌تر در هوای بارانی. در خودروهای سواری با اندازه متوسط، که امروز معمول‌اند، بدنه و شاسی تقریباً یکپارچه‌اند. در این روش ساخت، صفحات بدنه که به‌صورت مناسب تقویت شده‌اند، وزن را با استفاده از فنرهای مستقلی در جلو و عقب تحمل می‌کنند و برای تأمین راحتی سرنشین، صندلی‌ها بین دو محور قرار می‌گیرند. معمولاً نیروی محرکۀ این خودروها را موتوری بنزینی[۱۵] تأمین می‌کند که کاربراتوری برای مخلوط کردن بنزین و هوا و ارسال آن به سیلندرهای چهار یا شش‌گانۀ موتور دارد و موتور نیز معمولاً با آب خنک میشود. در دهۀ ۱۹۸۰، موتورهای کارآمد دیزل برای استفاده در خودروهای شخصی پدید آمدند و پیش‌بینی میشود که این روند به‌سبب صرفۀ اقتصادی آن ادامه یابد. قدرت موتور از طریق کلاج به گیربکسی چهار یا پنج سرعته منتقل میشود و از آن‌جا، در خودروهای موتور جلو و دیفرانسیل عقب، از طریق میل گاردان به دیفرانسیل[۱۶] که چرخ‌های عقب را به حرکت درمی‌آورد، منتقل میشود. در خودروهای موتور جلو و دیفرانسیل جلو، کلاج، گیربکس، و دیفرانسیل در مجموعۀ موتور ادغام شده‌اند. تعداد فزاینده‌ای از خودروهای کارآمد به‌صورت دو دیفرانسیل عرضه می‌شوند. این امر منجر به بهبود کنترل خودرو در یخ‌بندان و روی زمین خیس میشود و امکان رانندگی خارج از جاده را نیز فراهم می‌کند. خودروها موجب انتشار حدود یک‌چهارم آلایندۀ دی‌اکسید کربن[۱۷] جهان‌اند. مبارزه با آلودگی محیط زیست پس از دهۀ ۱۹۶۰، و بحران سوخت دهه ۱۹۷۰ سبب شد که خودروهایی متفاوت عرضه شوند. خودروهای بخار بیش از حد حجیم؛ موتورهای دیزلی کم‌سرعت و سنگین، اما مقرون به صرفه؛ خودروهایی که با باتری خورشیدی کار می‌کنند؛ و خودروهای دوگانه‌سوز که در شهر از برق شهر و در جاده‌ها از بنزین استفاده می‌کنند. صاحبان صنایع خودرو بنزینی‌ای با سوخت لایه‌بندی شده به بازار عرضه کرده‌اند. این موتور که از انژکتور (تزریق‌کننده) سوخت استفاده می‌کند، مصرف بنزین را حدود بیست درصد کاهش می‌دهد. علاوه براین، تولیدکننده‌ها وزن بدنه را با به‌‌کارگیری آلومینیوم و انواع پلاستیک کاهش داده‌اند و طرح‌هایی برای بدنه عرضه کردند که مقاومت هوا یا نیروی بازدارنده را به حداقل می‌رساند. دایملرـ بنز[۱۸] در ۱۹۹۶ نخستین خودروی دارای پیل سوختی را عرضه کرد؛ موتوری که ممکن است کاربردی‌ترین جایگزین غیرآلاینده در صنعت خودروسازی شود. این خودرو ۲۵۰ کیلومتر مسافت را طی می‌کند و به سرعت بیش از ۱۶۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد. ریزپردازنده‌هایی نیز تولید شده‌اند تا دما، سرعت موتور، فشار، و حجم اکسیژن و دی‌اکسید کربنِ گازهای خروجی را اندازه گرفته، عملکرد موتور را با توجه به این سنجش‌ها تنظیم کنند. در ۱۹۹۲، شرکت‌های جنرال موتورز[۱۹] و فورد برای تولید نوعی باتری به‌منظور به حرکت درآوردن وسایل نقلیۀ غیرآلاینده متحد شدند. ۱۳۰میلیون دلار برای تحقیق دربارۀ این پروژه اختصاص یافت. بسیاری از ابداعات مبارزه با آلودگی محیط زیست را ابتدا شرکت‌های بزرگ و قدرتمند خودروسازی ژاپن عرضه کردند. شرکت کرایسلر[۲۰] در فوریه ۱۹۹۷ اعلام کرد که درحال ساخت خودرویی برقی است که برای به حرکت درآوردن خودرو بنزین را به هیدروژن تبدیل می‌کند. این خودرو با شش سرنشین نیاز به رسیدگی ندارد و تقریباً هیچ‌گونه آلودگی نیز تولید نمی‌کند. نخستین نمونه از این دست طی دو سال ساخته میشود و تا ۲۰۱۵ به بازار عرضه خواهد شد.
- ↑ internal combustion
- ↑ piston-type
- ↑ Nicolas-Joseph Cuynot
- ↑ Richard Trevithick
- ↑ Jean Etinne Lenoir
- ↑ internal-combustion engine
- ↑ Siegfried Marcus
- ↑ Vienna Exhibition
- ↑ Gottlieb Daimler
- ↑ Karl Benz
- ↑ Panhard
- ↑ Mercedes
- ↑ Haynes
- ↑ Duryea
- ↑ Petrol engine
- ↑ differential
- ↑ carbon dioxide
- ↑ Daimler-Benz
- ↑ General Motors
- ↑ Chrysler