تایوییسم

تائوئیسم (Taoism)

(یا: دائویسم) مکتب فلسفی چینی، پایه‌گذاری آن منتسب به لائوتسه (قرن ۶پ‌م)، و کتاب مقدس آن تائو‌ته چینگ/دائو دِ جینگ. تائو/دائو (به‌معنی طریقت یا راه) بر اصل مکتوم عالم دلالت می‌کند و بر آنچه بیش از عمل صالح تأکید می‌شود تعامل هماهنگ با محیط است که خود رفتار درست را تضمین می‌کند. وجه سحرآمیز مکتب تائو در ای‌چینگ یا کتاب تغییرات، که کتابی فال‌گونه است، نمایش داده شده است. اعتقاد بر این است که نیروهای متخالف یین و یانگ با تنش پویای بین خود همۀ عالم و حیات را در حال تعادل نگاه می‌دارند. یین مادینه و آبناک است، نیروی نهفته در ماه و باران که در زمستان به اوج خود می‌رسد؛ و یانگ نرینه و سخت است، نیروی خورشید و خاک که در تابستان اوج می‌گیرد. وجه سحرآمیز و آیینیِ مکتب تائو از قرن ۲م نضج گرفت و از عوامل عمدۀ رشد مردمی آن بود. در تائو بر خلود جسمانی از طریق کوشش در رژیم غذایی و روزه تا کیمیاگری تأکید می‌شود. تا قرن ۳م رفته‌رفته پرستش خدایان ازجمله خدای اجاق، تسائوچون، آغاز شد. از قرن ۴م رقابت پیروان تائو با بوداییان مهایانا بالا گرفت و به سرکوب یکی به‌دست دیگری انجامید. سرکوب با همانندگردی دو جانبه پایان گرفت و آیین تائو صاحب جوامع رهبانی شبیه راهبان بودایی شد. متون تائو حافظ سنت تربیت جسمی و روحی و روش‌های استفاده از شفای ایمانی، تسخیر ارواح، و سلوک در طلب خلود است. دومین اثر مهم، طریقت ژوآنگزی، از شخصی به‌همین نام است که در حدود ۲۸۶ـ ۳۸۹پ‌م می‌زیست.