تداخل سنج
تَداخُل‌سَنج (interferometer)
در فیزیک، وسیله‌ای برای تقسیم باریکۀ نور به دو قسمت. این دو باریکه از مسیرهای متفاوت عبور می‌کنند، دوباره با هم ترکیب می‌شوند و نقشی تداخلی، متشکل از نوارهای تاریک و روشن، می‌سازند. تداخل‌سنج در بسیاری از شاخه‌های علوم و مهندسی برای اندازه‌گیری دقیق فواصل و زوایا کاربرد دارد. در تداخل‌سنج مایکلسون[۱]، باریکۀ نور به کمک آینه‌ای که نیمی از آن نقره‌اندود است به دو قسمت تقسیم می‌شود. سپس، باریکه‌ها روی آینه‌هایی که کاملاً نقره‌اندودند باز می‌تابند و دوباره با هم ترکیب می‌شوند. نقش نوارهای تاریک و روشن به تغییرات جزیی در محل استقرار آینه‌ها حساس است. بر این اساس، تداخل‌سنج تغییر مکان آینه‌ها را با دقت ۱۰میلیونیم متر آشکارسازی می‌کند. با استفاده از لیزر تداخل‌سنج‌های کوچکی برای اندازه‌گیری فاصله‌ها، مثلاً برای سنجش دقت ماشین‌ابزارها، ساخته‌اند. تداخل‌سنج‌های به‌کار گرفته‌شده در اخترشناسی رادیویی[۲]، از رادیوتلسکوپ[۳]های جداگانه‌ای تشکیل می‌شوند که برای رصدکردن یک جرم سماوی، مثلاً کهکشان، به‌کار می‌روند. در آن‌ها، سیگنالی[۴] که هر تلسکوپ دریافت می‌کند، به رایانه داده می‌شود و از آن‌جا که تلسکوپ‌ها در نقاط گوناگون قرار دارند، فاصله‌ای که هر سیگنال طی می‌کند تا به هر تلسکوپ برسد متفاوت است و سیگنال کلی شبیه به نقش تداخلی حاصل از تداخل‌سنج مایکلسون است. با تحلیل رایانه‌ای سیگنال کلی، تصویری دقیق از منبع ارسال امواج رادیویی به‌دست می‌آید. در فناوری فضایی، از تداخل‌سنج در سیستم‌های رادیویی و رادار استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها برای هدایت فضاپیماها به‌کار می‌روند و در آن‌ها، مکان فضاپیما با ترکیب سیگنال‌های دریافتی دو آنتنی تعیین می‌شود که به فاصله‌ای معین روی آن نصب شده‌اند.