ریلی، جان (۱۸۴۲ـ۱۹۱۹)

رِیْلی، جان (۱۸۴۲ـ۱۹۱۹)(Rayleigh, John)

جان ریلی John Rayleigh
زادروز	اسکس ۱۸۴۲م
درگذشت	۱۹۱۹م
ملیت	انگلیسی
تحصیلات و محل تحصیل	دانشگاه کیمبریج
شغل و تخصص اصلی	فیزیک دان
لقب	بارون
گروه مقاله	فیزیک و مکانیک
جوایز و افتخارات	جایزه نوبل فیزیک (۱۹۰۴)

فیزیک‌دان انگلیسی. فعالیت‌های عمده‌اش عبارت‌اند از تألیف رساله‌ای معیارین با عنوان نظریۀ صوت (۱۸۷۷ـ۱۸۷۸)، آزمایش‌های نورشناسی و میکروسکوپی؛ و کشف گاز آرگون با همکاری ویلیام رامزی. به‌‌‌سبب اندازه‌گیری چگالی گازها و کشف آرگون، به جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۰۴ دست یافت. در ۱۸۷۳، لقب بارون گرفت. در اِسِکس زاده شد، و در دانشگاه کیمبریج درس خواند و در منزلش آزمایشگاهی راه‌اندازی کرد. از ۱۸۷۹ تا ۱۸۸۴، استاد فیزیک تجربی دانشگاه کیمبریج بود و آزمایشگاه کاوندیش را به مرکز پژوهشی مهمی بدل کرد. در ۱۸۷۱، رنگ آبی آسمان را با کمک پراکندگی نور براثر ذرات گرد و غبار موجود در هوا توضیح داد و ارتباط میزان پراکندگی و طول موج نور را نشان داد. نخستین تعریف دقیق توان تفکیک توری‌های پراش را به‌دست داد که منجر به اصلاح طیف‌نما شد. استانداردسازی سه‌ یکای اصلی الکتریکی، یعنی اُهم، آمپر، و ولت را در ۱۸۸۴ تحقق بخشید. اصرار او به دقت اندازه‌گیری‌ها منجر به طراحی سنجش‌افزارهای الکتریکی دقیق‌تر شد. بعد از ترک دانشگاه کیمبریج، به تحقیق در گسترۀ پهناوری از موضوعات، ازجمله نور، تابش صوتی، ترمودینامیک، الکترومغناطیس، و مکانیک ادامه داد. معادلۀ ریلی ـ جینز توصیفی از توزیع طول موج در تابش جسم‌ سیاه بود که ریلی آن را در ۱۹۰۰ عرضه، و در ۱۹۰۵، جیمز جینز اصلاحاتی در آن به‌عمل آورده بود. ناسازگاری در این معادله منجر به تدوین نظریۀ کوانتومی فیزیک‌دان آلمانی، ماکس پلانک، شد.

 

---