دوسک، یان لادیسلاف (۱۷۶۰ـ۱۸۱۲)
| یان لادیسلاف دوسک Jan Ladislav Dussek | |
|---|---|
| زادروز |
۱۷۶۰م |
| درگذشت | ۱۸۱۲م |
| ملیت | اهل چک |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیل در رشته الهیات دانشگاه پراگ |
| شغل و تخصص اصلی | آهنگ ساز |
| آثار | موسیقی صحنه ای برای نمایشنامه های اسیر اشپیلبورگ (لندن، ۱۷۹۸) و پیسارو اثر شریدان |
| گروه مقاله | موسیقی |
دوسِک، یان لادیسْلاف (۱۷۶۰ـ۱۸۱۲)(Dussek, Jan Ladislav)
آهنگ‌ساز بوهِمی (چک) و نوازندۀ پیانو. نابغۀ نوازندگی پیانو که ساخته‌هایش، شامل بیش از ۴۰ سونات پیانو و حدود هجده کنسرتوی پیانو، اغلب پاساژهایی را به‌نمایش می‌گذارد که اجرای‌شان به‌نسبت آن روزگار چالش‌های فنی زیادی می‌طلبد. دوسِک که ساخته‌هایش بافت‌هایی فشرده‌تر و غنی‌تر (و اغلب هارمونی‌هایی پرپیچ‌وخم‌تر) از آثار بیشتر معاصرانش داشتند، بسیاری از پیشرفت‌های موسیقایی قرن ۱۹ را تحت تأثیر قرارداد. جزو گروهی از آهنگ‌سازان بود که به مکتب پیانوفورتۀ لندن[۱] شهرت داشت. دوسک در ۵سالگی نوازندۀ پیانو و در ۹سالگی ارگ‌نوازی ماهر بود. در یک دانشکدۀ یسوعی و دانشگاه پراگ[۲]، رشتۀ الهیات، تحصیل کرد. در حدود ۱۷۷۹ به هلند رفت و ارگ‌نواز کلیساهای شهرهای مالین[۳] و برخِن ـ اُپ ـ زوم[۴] شد. در حدود ۱۷۸۲ حرفۀ ارگ‌نوازی را کنار گذاشت و در مقام نوازندۀ پیانو و آهنگ‌ساز در آمستردام و لاهه شهرتی کسب کرد. گشت‌های هنری، او را به هامبورگ (و آموزش نزد کارل فیلیپ امانوئل باخ[۵])، برلین، و سن‌پترزبورگ کشاندند، و او در این شهر به‌خدمت شاهزاده راجیویل[۶] درآمد. در ۱۷۸۶ در حضور ماری آنتوانت[۷] در پاریس نواخت و پس از سفری به ایتالیا در ۱۷۸۸ به پاریس بازگشت. با وقوع انقلاب فرانسه به لندن گریخت و نخستین برنامۀ خود را در یکی از کنسرت‌های سالومون[۸] در ۱۷۹۰ اجرا کرد. در ۱۷۹۲ با سوفیا کُری[۹] (۱۷۴۵ـ۱۸۴۷)، خواننده و نوازندۀ پیانو، ازدواج کرد و وارد بنگاه نشر آثار موسیقی پدرزن خود شد. در ۱۸۰۰ با ورشکستگی آن بنگاه برای فرار از دست طلبکاران خود به هامبورگ رفت. در سال‌های ۱۸۰۳ـ۱۸۰۶ با شاهزادۀ پروس لوئی فردیناند[۱۰] بود. بعد به‌خدمت شاهزادۀ ایزنبورگ[۱۱] و بالاخره به‌خدمت تالیران[۱۲] درآمد. موسیقی‌ای که او برای پیانو ساخت کاربردهای بدیع و نهادینۀ این ساز را آشکار می‌سازد. سونات‌های او پیش‌آگهی‌های حیرت‌انگیزی از کار آهنگ‌سازان بعدی دارند؛ تأثیر او بر بتهوون از اهمیت خاصی برخوردار است. از جمله آثار صحنه‌ای اوست: موسیقی صحنه‌ای برای نمایش‌نامه‌های اسیرِ اشپیلبورگ[۱۳] (لندن، ۱۷۹۸) و پیسارّو[۱۴] اثر شریدان[۱۵] (هر دو همراه با کِلی[۱۶]).