سیتوپلاسم
سیتوپلاسْم (cytoplasm)
(یا: میان مایه) بخشی از یاخته‌های گیاهی و جانوری. بیرون از هسته یاختۀ جانوری و واکوئول[۱]های بزرگ یاخته‌های گیاهی قرار دارد. سیتوپلاسم شامل همۀ اندامک‌ها[۲]، ازجمله میتوکندری‌ها[۳] و کلروپلاست‌ها[۴]ست و بیشتر فعالیت‌های یاخته‌ای در آن صورت می‌گیرد. غالباً به مادۀ ژله‌مانندی اطلاق می‌شود که اندامک‌ها در آن غوطه‌ورند. نام صحیح این ماده سیتوزول[۵] یا شیرۀ یاخته‌ای است. بیشتر فعالیت‌های سیتوپلاسم واکنش‌های شیمیایی سوخت‌وساز[۶]، مانند ساخت پروتئین‌ها، است. در بیشتر یاخته‌ها، سیتوپلاسم از دو جزء ساخته شده است: اکتوپلاسم[۷] یا پلاسماژل[۸] که لایۀ بیرونی متراکم ژله‌ای و دخیل در حرکت یاخته‌ای است، و اِندوپلاسم[۹] یا پلاسماسُل[۱۰] که بخش درونی، سیال‌تر، و حاوی بیشتر اندامک‌های یاخته است.