ژنوم
ژِنوم (genome)
مجموعۀ کامل ژن‌ها در دسته‌ای واحد یا هاپلویید[۱] از کروموزوم‌ها. این واژه را برای اطلاعات وراثتی یک فرد یا طیف ژن‌های یک گونۀ مفروض نیز به کار می‌برند. بنا به برآوردهای اولیه، از کل توالی‌های دی‌اِن‌اِی انسان که در طرح ژنوم انسان[۲] (ژوئن ۲۰۰۰) تکمیل شد، ژنوم انسان بین ۲۷هزار تا ۴۰هزار ژن دارد. تاکنون ژنوم بسیاری از موجودات دیگر، ازجمله باکتری‌های هموفیلوس آنفلوانزا[۳]، اشریشیا کلی[۴]، و میکوپلاسماهای[۵] میکوپلاسم جنیتالیوم[۶]، و میکوپلاسما پنومونی[۷]، را تعیین کرده‌اند. با تعیین توالی‌های ژنوم مخمر نانوایی، ساکارومیس سرویزیه[۸]، مشخص شده است که این مخمر در توالی‌های ژنتیکی بسیاری با انسان مشترک است. گونه‌های حیوانی از نظر اندازۀ ژنوم ممکن است بسیار متفاوت باشند، حتی وقتی دو گونه حدوداً اندازه‌ای یکسان دارند. در سال ۲۰۰۰، پژوهشگران انگلیسی در اسکاتلند بین اندازۀ ژنوم و طول عمر پرندگان رابطه‌ای یافتند. بنابراین رابطه، هرچه ژنوم بزرگ‌تر باشد، طول عمر پرنده بیشتر است.