شاآنسی
شاآنْسی (Shaanxi)
| شاآنسی | |
|---|---|
| نام فارسی | شاآنسی |
| نام های دیگر | شنسی |
| نام لاتین | Shaanxi |
| کشور | چین |
| موقعیت | شمال شرقی چین |
| مرکز | شیان |
| شهرهای مهم | بایوجی۱۵، یانان۱۶، و تونگ چوآن |
| جمعیت | ۳۵,۴۳۰,۰۰۰ نفر (۱۹۹۶) |
| مساحت(کیلومتر مربع) | ۱۹۵۸۰۰ |
| تولیدات و صنایع مهم | استخراج زغال سنگ، تولید آهن، فولاد، نساجی و صنایع هواـ فضا |
(یا: شِنْسی[۱]) استانی در شمال شرقی چین، با ۱۹۵,۸۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۳۵,۴۳۰,۰۰۰ نفر جمعیت (۱۹۹۶). از شمال به مغولستان داخلی[۲]، از شرق به شانسی[۳] و هِنان[۴]، از جنوب به هوبی[۵] و سیچوان[۶]، و از مغرب به گانسو[۷] و ناحیۀ خودمختار نینگ‌شیا هوئی[۸] محدود می‌شود. شیان[۹] مرکز آن است. صنایع آن شامل استخراج زغال‌سنگ، تولید آهن، فولاد، نساجی و صنایع هواـ‌فضا است. گندم، ذرت، برنج، میوه، و چای نیز در آن تولید می‌شود. شانسی از شمال به صحرای اوردوس[۱۰] در مغولستان داخلی و از جنوب به کوه‌های دابا[۱۱] محدود شده است. بخش عمدۀ این استان در شمال کوه‌های کچینلینگ[۱۲] قرار دارد، و مانند استان مجاور، شانسی در شرق، دارای ارتفاعات ناهموار است که با خاک‌های بادرفتی صحراهای مغولستان داخلی، پوشیده شده‌اند. ارتفاع فلات شمال شاآنسی از سطح دریا حدود ۱۰۰۰ متر است. ریزابۀ هوانگ‌هو[۱۳]، پُرجمعیت‌ترین بخش استان درّۀ رود وی‌هه[۱۴] است، که در دامنۀ کوه‌های کچینلینگ به‌سمت شرق جریان دارد. شهرهای مهم این استان عبارت‌اند از بائوجی[۱۵]، یانان[۱۶]، و تونگ‌چوآن[۱۷]. کوه‌های کچینلینگ آب و هوای شاآنسی را به دو منطقه تقسیم کرده‌اند. در جنوب کوه، آب و هوا معتدل و مرطوب است. میانگین بارندگی در این ناحیه حدود ۸۰۰ میلی‌متر است. در شیان، واقع در شمال کوه‌های مزبور، میانگین بارش سالانه ۵۵۰ میلی‌متر و در بخش‌های شمالی استان کمتر از ۴۰۰ میلی‌متر است. این استان طی قرون ۳ تا ۸پ‌م مهد تمدن چینی در شمال چین بوده است. شانسی پایتخت ایالت چین بود که فرمانروای آن در ۲۲۱پ‌م کشور را متحد کرد و نام او منشأ نام‌گذاری سراسر کشور چین شد؛ او چانگ آن[۱۸] (شیان کنونی) را پایتخت خود قرار داد و بعد از او هم پایتخت سلسله‌های هان[۱۹] و تانگ[۲۰] نیز همین شهر بود. دیوار بزرگ چین، که در امتداد شمال شاآنسی ساخته شد، تا مدت‌ها محدودۀ ماندگاه‌های چین را مشخص می‌کرد. بخشی از جادۀ ابریشم، راه سنتی تجارت با غرب، از مرکز استان می‌گذشت. از ۱۹۳۶ تا ۱۹۴۷، ینان، در شمال شاآنسی، مقرّ حزب کمونیست چین بود.