شاینر، کریستوف (۱۵۷۳ ـ ۱۶۵۰)

شایْنِر، کریستوف (۱۵۷۳‌ـ‌۱۶۵۰)(Scheiner, Christoph)
اخترشناس آلمانی. یکی از اولین بررسی‌ها را در زمینۀ لک‌های خورشیدی صورت داد و اصلاحات بسیاری در خورنما و تلسکوپ پدید آورد. در حدود ۱۶۰۵، پانتوگراف را اختراع کرد. این وسیله‌ نقشه‌ها را کُپی، و آن‌ها را در هر مقیاسی رسم می‌کرد. در نزدیکی میندلهایمِ باواریا زاده شد. در اینگولشتات درس خواند و در ۱۶۱۰، استاد ریاضی و زبان عِبری آن‌جا شد. رصدهای اخترشناسی‌اش را نیز از همان‌جا آغاز کرد و دست به کار ترویج مناظره‌های همگانی در زمینۀ مسائل جاری اخترشناسی شد. در ۱۶۱۶، به دربار اینسبروک اتریش دعوت شد و بعد، به مقام کشیشی منصوب شد. از ۱۶۳۳، در وین و از ۱۶۳۹، در نایسه (نیسا در لهستان کنونی) زندگی می‌کرد.کشف لک‌های خورشید. در ۱۶۱۱، اولین تلسکوپ خود را ساخت که یکی از نخستین تلسکوپ‌های کاملاً مستقرشونده بود. او تصویر خورشید را روی پرده‌ای سفید می‌انداخت تا به چشم‌هایش آسیبی نرسد. وقتی ‌که متوجه لک‌های روی خورشید شد، آن‌ها را سیاره‌های کوچکی‌ در نظر گرفت که به دور خورشید در گردش‌اند. مقامات بلندمرتبۀ یسوعی، چون تضعیف اعتبارشان را متحمل می‌دانستند، با انتشار رصدهایش موافق نبودند. از این‌رو، او کشف خود را به یکی از دوستانش داد تا آن را با نام مستعار به دست گالیله و کپلر اخترشناس برساند. با این حال، گالیله شاینر را شناخت و با ادعای حق‌تقدم در کشف لک‌های خورشیدی، تلویحاً او را متهم به سرقت علمی کرد. همچنین، شاینر به این نتیجه رسید که زهره و عُطارِد بر گرد خورشید می‌گردند، امّا به‌سبب اعتقادات دینی‌ این رصدها را دربارۀ زمین صورت نداد. شاینر در آثارش به شکل بیضی خورشید در نزدیکی افق توجه کرد و آن را ناشی از پدیده‌های شکست دانست. در اثر اصلی‌اش با عنوان خرس گلگون یا خورشید (‌۱۶۲۶‌ـ‌۱۶۳۰)، زاویۀ میل محور چرخش لک‌های خورشیدی را نسبت به صفحۀ دایرة‌البروج به دقت شرح داد.

 

---