شتاب سدگانی

شتاب سَدْگانی (secular acceleration)

در اخترشناسی، تغییر پیوسته و نادوره‌ای سرعت حرکت یک جسم به دور جسمی دیگر، یا تغییر دورۀ چرخش محوری آن؛ مانند چرخش محوری زمین. این چرخش به‌سبب تأثیرات گرانشی ماه و ایجاد کِشَند (جَزر و مَد) متعاقب آن، که خود اثری اصطکاکی بر زمین دارد، رفته‌رفته در حال کُندشدن است. با این حال، اندازۀ حرکت زاویه‌ای سامانۀ زمین ـ ماه ثابت می‌ماند، زیرا اندازۀ حرکت از‌دست‌رفتۀ زمین به ماه می‌رسد. درنتیجه، دورۀ مدار ماه افزایش پیدا می‌کند و فاصلۀ ماه از زمین بیشتر می‌شود. اثر کلّی این است که دورۀ چرخش محوری زمین حدود ۱۵‌میلیونیم ثانیه در هر سال افزایش می‌یابد، و ماه حدود چهار سانتی‌متر در سال از زمین دور می‌شود.

 

---