کرگدن
کَرگَدَن (rhinoceros)
پستاندار چرندۀ بزرگی، با یک یا دو شاخ روی پوزه. کرگدن‌ها پوستی ضخیم و شُل، موهایی اندک، پاهایی کلفت و قوی، و سه انگشت در هر پا دارند. ارتفاع بزرگ‌ترین گونه، کرگدن هندی تک‌شاخ[۱] از زمین تا شانه دو متر است و ۲,۳۰۰ تا ۴هزار کیلوگرم وزن دارد. کرگدن‌ها از علف، شاخه‌های کوچک برگدار، و درختچه‌ها تغذیه، و انفرادی زندگی می‌کنند. کرگدن‌ها دارای قوۀ بینایی ضعیفی‌اند ولی شنوایی و بویایی آن‌ها عالی است. هرچند کرگدن‌ها فاقد آمادگی بدنی به‌نظر می‌رسند اما می‌توانند با سرعتی معادل ۵۶ کیلومتر در ساعت بدوند. در حالت وحشی تا ۲۵ سال، و در اسارت تا ۴۷ سال زندگی می‌کنند. کرگدن‌ها پنج گونه دارند: سه گونۀ آسیایی و دو گونۀ افریقایی که همه در معرض خطر انقراض‌اند.
گونه‌ها. بزرگ‌ترین گونه کرگدن تک‌شاخ هندی Rhinoceros Unicornis است که پوستی زبر و چین‌خورده، شبیه قطعاتی صفحه‌مانند دارد. کرگدن‌های افریقایی پوستی نرم دارند و دارای دو شاخ‌اند. بلندی کرگدن سیاه افریقایی[۲] Diceros bicornis حدود ۱.۵ متر است و لب بالایی گیرنده‌ای برای تغذیه از درختچه‌ها دارد و گاهی دارای شاخ سوم کوچکی است. کرگدن لب‌پهن[۳] (کرگدن سفید[۴]) Ceratotherium Simum در اصل به رنگ خاکستری سیر است و دهانی مربع‌شکل برای توچین‌کردن علف‌ها دارد. کرگدن جاوه‌ای[۵] Rhinoceros Sondaicus، و نیز کرگدن دوشاخ سوماترا[۶] Dicerorhinus sumatrensis در حال انقراض‌اند.
گونه‌های در معرض خطر. کرگدن جاوه‌ای در‌حال‌حاضر یکی از نادرترین پستانداران جهان است و در لیست گونه‌های در معرض خطر CITES قرار دارد. در ۱۹۹۸، ۵۰ تا ۶۰ کرگدن جاوه‌ای در پارک ملی یوجین کلن[۷] جاوه[۸] وجود داشت و تخمین زده‌اند که پنج نمونه از زیرگونه Rhinoceros Sondaicus annamiticus در ویتنام زنده‌اند. جمعیت کرگدن هندی در ۱۹۹۵ حدود ۲هزار رأس بود.جد عظیم‌الجثه. گونۀ بدون شاخ و منقرض‌شدۀ بالوچیترا[۹]، از جنس Baluchitherium، به بلندی ۴.۵ متر بوده است. کرگدن‌ها در شاخۀ طنابداران[۱۰]، زیرشاخۀ مهره‌داران[۱۱]، ردۀ پستانداران[۱۲]، راستۀ فردسمان[۱۳]، زیرراستۀ سراتومورفا[۱۴]، خانوادۀ کرگدن‌ها[۱۵] قرار دارند. اکنون چهار جنس از پنج گونه باقی مانده‌اند: کرگدن هندی بزرگ[۱۶] (Rhinoceros Unicornis)، کرگدن جاوه[۱۷] یا کرگدن تک‌شاخ کوچک[۱۸]، کرگدن سوماترایی[۱۹]، یا دوشاخ آسیایی[۲۰]، یا کرگدن مودار[۲۱]، کرگدن سیاه افریقایی[۲۲] (Diceros bicornis)، و کرگدن سفید افریقایی[۲۳].
- ↑ one-horned Indian rhinocer
- ↑ black rhinoceros
- ↑ broad-lipped rhinoceros
- ↑ white rhinoceros
- ↑ Javan rhinoceros
- ↑ two-horned Sumatran rhinoceros
- ↑ Ujing Kulon
- ↑ Java
- ↑ Baluchithera
- ↑ chordata
- ↑ vertebrata
- ↑ Mammalia
- ↑ perissodactyla
- ↑ Ceratomorpha
- ↑ Rhinocertidae
- ↑ great Indian rhinoceros
- ↑ Javan rhinoceros
- ↑ lesser one horned rhinoceros
- ↑ Sumatran rhinoceros
- ↑ Asiatic two-horned rhinoceros
- ↑ hairy rhinoceros
- ↑ African black rhinoceros
- ↑ African White rhinoceros