گنبد (زمین شناسی)
گنبد (زمین‌شناسی)(dome)
عارضه‌ای زمین‌شناختی. شکل آن برعکس حوضه است. از سنگ‌هایی چین خورده به‌شکل طاقدیس حاصل می‌شود که از رأس بلند مرکزی در همۀ جهات شیب یافته‌اند. شبیه فنجانی وارونه با سطحی ناهموار و شکلی نامنظم است. ساختار چنین گنبدهایی نتیجۀ اِعمال فشار از پایین به بالا، و ایجاد برآمدگی در بخشی از پوسته[۱] است. گنبدها بیشتر براثر برآمدگی موادی کشسان، مانند نمک یا ماگما[۲]، ایجاد می‌شوند. گنبدهای نمکی در امتداد سواحل خلیج امریکای شمالی[۳]، بر اثرِ بالاآمدن نهشته‌های نمکی و قدیمی دریا ایجاد شده‌اند. گنبدهای نمکی از این نوع در ایران بسیارند و در خلیج فارس موجب ایجاد جزایری شده‌اند. در بلک هیلز[۴]، واقع در داکوتا[۵]ی شمالی، گنبدها براثر فشار روبه بالای توده‌های آذرین درونی پدید آمده‌اند.