سدیم
سُدیُم (sodium)
عنصری فلزی، به‌رنگ سفید نقره‌ای، نرم و مومی شکل، با نماد Na، عدد اتمی[۱] ۱۱، و جرم اتمی نسبی[۲] ۲۲.۹۸۹. از فلزات قلیایی[۳] است و چگالی بسیار پایینی دارد. آن‌قدر سبک است که روی آب شناور می‌ماند. ششمین عنصر و چهارمین فلز فراوان در پوسته زمین است. شدیداً واکنش‌پذیر[۴] است و در معرض هوا سریعاً اکسید می‌شود. به‌شدت با آب واکنش می‌دهد. ترکیب بسیار آشنای آن کلرید سدیم[۵] (نمک خوراکی[۶]) است که به‌صورت طبیعی در اقیانوس‌ها و رسوبات نمکی به‌جای‌مانده از دریاهای خشکیده یافت می‌شود. ترکیبات دیگر سدیم، که در صنعت کاربرد دارند، عبارت‌اند از هیدروکسید سدیم[۷] (سودسوزآور[۸]، NaOH)، کربنات سدیم[۹] (سود رختشویی[۱۰]، Na۲CO۳)، هیدروژن کربنات سدیم[۱۱] (بی‌کربن سدیم[۱۲]، NaHCO۳)؛ نیترات سدیم[۱۳] (شوره[۱۴]، NaNO۳، که به‌منزلۀ کودشیمیایی به‌کار می‌رود) و تیوسولفات سدیم[۱۵] (هیپو[۱۶]، Na۲S۲O۳، که داروی ثبوت عکاسی است). سالانه هزاران تن از این مواد تولید می‌شود. فلز سدیم به‌میزان کم در طیف‌سنجی و لامپ‌های نئون، و به‌شکل آلیاژ با پتاسیم[۱۷]، به‌صورت واسطۀ انتقال گرما[۱۸] در رآکتورهای هسته‌ای[۱۹] به‌کار می‌رود. شیمی‌دان انگلیسی، هامفری دیوی[۲۰]، در ۱۸۰۷ آن را از سود سوزآور جداسازی کرد.
- ↑ atomic number
- ↑ relative atomic mass
- ↑ alkali metals
- ↑ reactive
- ↑ sodium chloride
- ↑ common salt
- ↑ sodium hydroxide
- ↑ caustic soda
- ↑ sodium carbonate
- ↑ washing soda
- ↑ sodium hydrogen carbonate
- ↑ sodium bicarbonate
- ↑ sodium nitrate
- ↑ saltpetre
- ↑ sodium thiosulphate
- ↑ hypo
- ↑ potassium
- ↑ heat-transfer medium
- ↑ Nuclear Reactor
- ↑ Humphry Davy