سلحشور
سَلَحشور (cavalry)
یگان نظامیان سوار که در تاکتیک‌های رزم سواره از آموزش ویژه برخوردارند، و به‌علت سرعت و تحرک بالا، بیش از واحدهای پیاده‌نظام به خدمت گرفته می‌شوند. این اصطلاح هنوز در جنگ‌های مدرن نیز رایج است و به واحدهای مکانیزۀ مجهز به تانک‌های سبک و خودروهای زرهی شناسایی، نیز اطلاق می‌شود که جانشین اسب‌سواران سنتی به‌منزلۀ سواره‌نظام شده‌اند. رواج تفنگ‌های دقیق و توپخانۀ صحرایی در قرن ۱۹، سواره‌نظام را ـ چنانچه با حملۀ ویرانگر تیپ سبک[۱] در جریان جنگ کریمه[۲] در ۱۸۵۴ مشاهده شد ـ آسیب‌پذیرتر کرد. بعد از آن که تانک‌ها و خودروهای زرهی در جنگ جهانی اول توسعه و گسترش یافتند، اکثر ارتش‌ها هنگ‌های سواره‌نظام را در فاصلۀ بین دو جنگ از رستۀ نظامی خود خارج کردند. از عهد باستان از اسب در جنگ‌ها استفاده می‌شد و در وهلۀ اول بیشتر برای کشیدن ارابه‌های جنگی به‌کار می‌رفت، تا برای نفرات منظم سربازان که برای جنگیدن روی اسب آموزش ویژه دیده بودند. البته از حیوانات دیگر مانند فیل، قاطر، و شتر نیز استفاده می‌کردند. با آن‌که ظاهراً مصری‌ها در دورۀ رامسس دوم[۳] از نوعی سواره‌نظام استفاده می‌کردند، به کارگیری آن تا دورۀ ایرانیان ـ که سربازان سواره‌نظام را به‌صورت گسترده‌ای در عهد باستان وارد کارزار کردند ـ رایج نبود. یونانی‌ها عموماً از سواره‌نظام استفاده نمی‌کردند و بیشتر بر پیاده‌نظام سنگین‌اسلحه متکی بودند؛ اما مردم مقدونیه[۴] در زمان فیلیپ دوم[۵] و اسکندر مقدونی از اسب استفاده‌های زیادی کردند. رومی‌ها عموماً به جنگجویان پیاده توجه داشتند و عمدتاً نیز به کمک متحدین خود برای تأمین واحدهای سواره‌نظام متکی بودند. امّا اغلب دشمنان آنان واحدهای سواره‌نظام داشتند. استفاده از سواره‌نظام در اروپا در جنگ‌های قرون ۱۸ و ۱۹ هنگامی به اوج خود رسید که ناپلئون یگان‌های سوار را به‌درستی به‌کار گرفت و یگان‌های سواره‌نظام قزاق[۶] نقش حیاتی در ارتش‌های تزار روسیه، چه در هنگام جنگ و چه در مواقع ایجاد نظم داخلی ایفا کردند. در اواخر قرن ۱۹ آسیب‌پذیری فزایندۀ سواره‌نظام در برابر سلاح‌های خودکار و تأثیر آن‌ها بر سرنوشت جنگ از اهمیت سواره‌نظام کاست. همان‌طور که اسب در زندگی شهری جای خود را به خودروها داد، سواره‌نظام هم در جنگ، میدان را به واحدهای مکانیزه سپرد. بعد از آن که نخستین تانک‌ها در نبرد سوم[۷] به خدمت گرفته شد، اکثر ارتش‌ها، واحدهای مکانیزه را در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ جایگزین واحدهای سواره‌نظام خود کردند. سربازان سواره‌نظام امروزی عمدتاً برای کارهای تشریفاتی نگهداری می‌شوند. سواره‌نظام ایران از عهد باستان تا اواسط دهۀ ۱۳۳۰ش همواره نقشی حیاتی در جنگ‌ها برعهده داشته است. به‌ویژه در دوران اشکانی بهترین سواره‌نظام جهان تیراندازان سوارکار پارتی بودند. در زمان غزنویان از فیل و در عهد نادرشاه از شتر نیز برای سواری و جنگ استفاده می‌شد. ارتش نوین ایران در زمان رضاشاه به‌ویژه در نبرد با عشایر شورشی کرد، لر، بختیاری و قشقایی از اسواران‌های سوار (معادل گروهان در پیاده‌نظام) استفاده می‌کرد. در حدود ۱۳۳۵ سواره‌نظام ایران که با آمدن سلاح‌های جدید و خودروهای نظامی دیگر بهره‌وری نداشت، منحل شد و فقط تعداد کمی اسب و سوار برای موارد عمدتاً تشریفاتی در ارتش باقی‌ماند.