سلوکوس اول
سُلوکوس (سلوکيان ۱) اوّل (ح ۳۵۸ـ۲۸۱پ‌م)(Seleucus (I))
(یا: سلوکوس نیکاتور) سردار مقدونی اسکندر و بنیادگذار سلسلۀ سُلوکیان[۱] در خاورمیانه. سلوکوس پس از مرگ اسکندر (۳۲۳پ‌م)، فرماندار و در ۳۱۲پ‌م فرمانروای سرزمین بابِل[۲] شد و شهر سلوکیه[۳] را در ساحل دجله بنا کرد. سوریه را فتح کرد و خود را پادشاه خواند (۳۰۶پ‌م)، اما سیاست‌های توسعه‌طلبانه‌اش او را با بطالسۀ[۴] مصر درگیر کرد و سپس به‌قتل رسید. پسرش، آنتیوخوس اول[۵]، جانشین او شد. آنتیگونوس اول[۶]، سلوکوس را پس از سال‌ها فرمانداری بابِل، سرنگون کرد (۳۱۶پ‌م) و به مصر پناه برد. ولی در ۳۱۲پ‌م بازگشت و تا ۳۰۷پ‌م بابل و سرزمین‌های مجاور را تا باکتریا (باختر)[۷] بازستاند. به هند حمله کرد (۳۰۶پ‌م)، اما سرزمین‌های سابقاً متعلق به ایران را با چاندراگوپتا[۸] دربرابر فیل‌هایی معاوضه کرد که سبب پیروزی او در ایپسوس[۹] شدند (۳۰۱پ‌م). با این پیروزی از راه سوریه به مدیترانه دست یافت و در سوریه انطاکیه[۱۰] را بنا نهاد. نبردهای دیگر شرق ایران را زیر سیطرۀ سلوکوس آورد و پیروزی بر لوسیماخوس در کوروپِدیوم[۱۱] (۲۸۱پ‌م) آسیای صغیر را به تصرّف او درآورد. او شاید برای تصرف سرزمین‌های لوسیماخوس در تراس (تراکیه)[۱۲] و مقدونیه[۱۳] از هِلِسپونت[۱۴] (داردانل[۱۵] کنونی) گذشت، اما اندکی پس از پیاده‌‌شدن در لوسیماخوس[۱۶] به‌قتل رسید.