آرکرایت، ریچارد (۱۷۳۲ـ۱۷۹۲)

آرْکْرایْت، ریچارد (۱۷۳۲ـ۱۷۹۲)(Arkwright, Richard)
مخترع و ماشین‌ساز پیشرو انگلیسی. در ۱۷۶۸، ماشینی برای ریسندگی پنبه ابداع کرد و آن را ماشین ریسندگی آبی نامید. در ۱۷۷۱، کارخانۀ ریسندگی‌ای برپا کرد که با نیروی آب کار می‌کرد. در ۱۷۹۰، در کارخانه‌ای در ناتینگم، ماشین بخار نصب کرد. در ۱۷۸۶، به سِر ملقّب شد. در پرستونِ لنکشر زاده شد و با جان کِی ساعت‌ساز آزمایش‌هایی در زمینۀ طراحی ماشین صورت داد. سپس، به‌اتفاق کی و جان اسمیلی ( ـ۱۷۲۸)، ماشین ریسندگی آبی را ساخت که نخستین ماشین قادر به تولید نخ پنبه‌ای با استحکام کافی برای چله‌کشی بود. در ۱۷۷۱، با ساموئل نید ( ـ۱۷۸۱) و جبدیا استرات (۱۷۲۶ـ۱۷۹۷)، اهل داربی شریک شد. استرات قبلاً‌ ماشین جوراب‌بافی را تکمیل کرده بود. آرکرایت در کرامفوردِ داربی‌شر، کارخانۀ ریسندگی‌ای دایر کرد که با نیروی آب کار می‌کرد. نخستین شهرک کارگری را نیز در همین ناحیه، برای کارگران کارخانه‌اش، بنا کرد. در ۱۷۷۳، نخ تابیده را برای تولید نخستین پارچۀ صددرصد پنبه‌ای تولید کرد. پیش از آن تار پارچه از کتان و پود آن از پنبه بود. در ۱۷۷۴، مجلس انگلستان قانونی تصویب کرد که بنابر آن پارچه‌های آرکرایت از عوارض مضاعفی معاف می‌شد که طبق قانون مصوب ۱۷۳۶ بر پنبه وضع شده بود. در ۱۷۸۲، آرکرایت حدود ۵هزار کارگر در استخدام خود داشت که بیشتر آن‌ها زن و کودک بودند.

 

---