آخرین وسوسه مسیح
آخرین وسوسۀ مسیح (Oteleftaios Pirasmos)
(عنوان اصلی:آخرین وسوسه) رمانی از نیکوس کازانتزاکیس، به زبان یونانی، منتشرشده در ۱۹۵۴. مسیح، بر بالای صلیب، دچار واپسین وسوسۀ انسانی خود می‌شود و چنین می‌پندارد که به واقع آن همه مصائب بر او عارض نشده، ریاضت نکشیده، و در کنار مرثا و مریم، خواهر العاذر، زندگی یک انسان ساده و خوشبخت را با فرزندانش سپری می‌کند، اما این وسوسه محو می‌شود و مسیح شادمان می‌شود که رسالتش را به انجام رسانده و از دنیا نجات یافته است. کلیسای ارتُدوکس یونان نویسنده و کتاب را به باد انتقاد گرفت و کار بدان‌جا کشید که پاپ در آوریل ۱۹۵۴ طی فرمانی کتاب را تحریم کرد. مارتین اسکورسیزی فیلمی براساس این رمان ساخته است (۱۹۸۸).