گویریکه، اوتو فون (۱۶۰۲ـ۱۶۸۶)
گوئِریکه، اوتو فون (۱۶۰۲ـ۱۶۸۶)(Guericke, Otto von)
فیزیک‌دان و سیاستمدار آلمانی. پمپ هوا را اختراع کرد و وجود فشار جَوّ را به اثبات رسانید. اولین ماشین تولید الکتریسیتۀ ساکن را نیز او ساخت. گوئریکه ضمن تلاش برای تولید خلأ موفق به ساخت پمپ هوا شد. این تلاش برای آزمودن نظر رنه دکارت[۱]، ریاضی‌دان فرانسوی، بود که فضا را سرشار از ماده می‌دانست. در ۱۶۴۷، گوئریکه با کره‌ای مسی آزمایش می‌کرد و با خارج‌کردن هوای آن از راه دهانه‌ای در ته آن سبب شد کره درهم پیچد با این حال، وقتی محفظه‌ای محکم‌تر انتخاب کرد، موفق شد بدون درهم‌‌شکستن محفظه، هوای آن را تخلیه کند. همچنین، نشان داد که شمع درون محفظه هم‌زمان با خروج هوا خاموش می‌شود. به این‌ترتیب، این نظر که خلأ ممکن نیست، رفته‌رفته اعتبارش را ازدست داد. او برای نمایش نیروی عظیمی که فشار جوّ بر محفظۀ تخلیه‌شده وارد می‌آورد، آزمایش‌های گوناگونی اجرا کرد. در ۱۶۵۷، دو نیمکرۀ مسی را، که لبه‌هایی چسبان داشتند، در کنار هم قرار داد و هوای داخل کره را از محفظه خارج کرد. سپس، دو گروه اسب را از دو طرف به دو نیمکره بست و نشان داد که اسب‌ها نمی‌توانند آن دو را از هم جدا کنند. همین‌که هوا وارد محفظۀ بین دو نیمکره می‌شد، به آسانی از هم جدا شدند. گوئریکه تحقیقاتش را در زمینۀ کاهش فشار جوّ برحسب ارتفاع از سطح زمین و دربارۀ ارتباط بین فشار جوّ و وضع آب و هوا ادامه داد. در ۱۶۶۰، با استفاده از فشارسنج آبی وضع هوا را پیش‌بینی کرد و برای جمع‌آوری اطلاعات لازم، پیشنهاد تأسیس ایستگاه‌های زنجیره‌ای هواشناسی را مطرح کرد. همچنین، هنگام آزمایش با کره‌ای از گوگرد برای بررسی خواص مغناطیسی آن کشف کرد که کره براثر مالش بار الکتریکی ساکن پیدا می‌کند. به همین سبب، تحقیقات بعدی‌اش او را به ساخت ماشین اولیه‌ای برای تولید الکتریسیتۀ ساکن[۲] رهنمون شد. گوئریکه نشان داد آهن بر اثر چکش‌کاری در امتداد شمال ـ جنوب دارای خاصیت مغناطیسی می‌شود. گوئریکه در ماگدبورگ[۳] زاده شد و در چند دانشگاه آلمان درس خواند. سپس، به ماگدبورگ بازگشت و عضو شورای شهر شد. در ۱۶۳۱، بیشتر جمعیت ۴۰هزار نفری ماگدبورگ طی جنگ سی‌ساله[۴] قتل‌عام شدند و گوئریکه به برونسویک[۵] و ارفورت[۶] نقل‌مکان کرد. در آن‌جا، در مقام مهندس به استخدام دولت سوئد درآمد و بعد از آن هم به دولت ساکسونی خدمت کرد. گوئریکه در مقام نمایندۀ ماگدِبورگ با چند قدرت اشغالگر، ازجمله فرانسوی‌ها، هابسبورگی‌ها، و سوئدی‌ها، به مذاکره پرداخت و در همین مقام، در کنفرانس‌های متعددی نیز شرکت کرد. از ۱۶۴۶ تا ۱۶۷۶، شهردار ماگدبورگ بود.