گیلبرت، ویلیام (۱۵۴۴ـ۱۶۰۳)

گیلْبِرْت، ویلیام (۱۵۴۴ـ۱۶۰۳)(Gilbert, William)

دانشمند انگلیسی. در زمینه‌های مغناطیس و الکتریسیتۀ ساکن تحقیق می‌کرد. نتیجه گرفت که میدان مغناطیسی زمین چنان عمل می‌کند که گویی آهنربایی میله‌ای قطب‌های شمال و جنوب آن را به هم وصل کرده است. کتابش دربارۀ آهنرباها در ۱۶۰۰ منتشر شد و نخستین اثر علمی چاپ‌شده‌ای بود که مبنای همۀ مطالب آن آزمایش و مشاهده بود. گیلبرت نخستین دانشمند انگلیسی بود که نظرات نیکلاوس کُپرنیک، مبنی‌بر چرخش زمین به دور محور خود و گردش آن به دور خورشید، را پذیرفت. همچنین، بر این باور بود که ستاره‌ها از زمین فاصله‌های متفاوتی دارند و ممکن است در مدار اطرافشان سیاره‌های قابل‌سکونت نیز یافت شود. با این همه، به غلط فکر می‌کرد که سیاره‌ها را نیروهای مغناطیسی در مدار نگه می‌دارد. گیلبرت در کولچستر، واقع در اِسِکس، زاده شد و در دانشگاه کیمبریج درس خواند. در حدود ۱۵۷۳، به لندن رفت و به طبابت پرداخت. در ۱۶۰۰، در مقام پزشک ملکه الیزابت اول و مدت کوتاهی نیز در مقام پزشک جیمز اول مشغول کار بود. بسیاری از نکات مهم دربارۀ مغناطیس، از جمله قانون‌های جاذبه و دافعه و میل مغناطیسی، را کشف کرد. همچنین دربارۀ الکتریسیتۀ ساکن به تحقیق پرداخت و بین جاذبۀ مغناطیسی و جاذبۀ الکتریکی فرق گذاشت. او جاذبۀ الکتریکی را توانایی جسمی می‌نامید که به روش الکتروستاتیکی برای جذب اجسام سبک باردار شده است. او این امر را در کتاب در باب مغناطیس، اجسام مغناطیسی، و آهنربای بزرگ زمین (۱۶۰۰) شرح داد.

 

---