موسیقی محلی
موسیقی محلی (folk music)
(یا: موسیقی فولکلوری؛ موسیقی فولک؛ موسیقی نواحی) سنّتی در موسیقی مناطق روستایی، که با شنیدن و تکرار منتقل می‌شود و معمولاً غیرحرفه‌ای‌ها آن را اجرا می‌کنند. این اصطلاح را برای ایجاد تمایز میان موسیقیِ کلاسیکِ کشوری و موسیقیِ عامه‌پسند شهری یا موسیقی تجاریِ آن به‌کار می‌برند. موسیقیِ محلی عمدتاً به‌صورت آواز، یا موسیقیِ سازی برای همراهیِ رقص‌های محلی است، و به‌لحاظِ سبکی معمولاً ملودیک و ریتمیک است تا هارمونیک. هر کشوری سبک یا سبک‌های موسیقی محلیِ خاص خود را دارد، که بر گام‌ها[۱] و مُد[۲]های (مقام‌های) مشخصی بنا شده‌اند، و غالباً با سازهای مرتبط با همان فرهنگ نواخته می‌شوند، مثل نی‌انبان[۳] اسکاتلندی، بالالایکا[۴]ی روسی، یا دیجریدو[۵]ی استرالیایی. شماری از آهنگ‌سازانِ موسیقیِ کلاسیک نیز در ساخته‌های خود از عناصر موسیقیِ محلی استفاده کرده‌اند تا به موسیقیِ خود ویژگی ملّی بخشند، و این گرایش در اواخر قرن ۱۹، سبب شد کاربردِ نغمه‌ها و ملودی‌های محلی، شاخصِ اصلیِ ناسیونالیسم[۶] در موسیقی شود. در قرن ۲۰ شماری از آهنگ‌سازان مانند زولتان کودای[۷] و بلا بارتوک[۸]، و موسیقی‌دانانی مثل سسیل شارپ[۹] و آلن لوماکس[۱۰]، به‌منظور حفظ موسیقیِ محلی برای نسل‌های آینده آن را ترانویسی و ضبط کردند. از جنگ جهانی دوم به‌بعد، علاقۀ جدیدی به‌ویژه در میان جوانان نسبت به احیای موسیقیِ محلی به‌وجود آمده است که از آن با عنوانِ «احیای فولکلور[۱۱]» یاد می‌شود. موسیقی محلی سنتی در ابعاد گسترده‌تری اجرا شد، و ترانه‌سرایانی همچون پیت سیگِر[۱۲]، جون بائِز[۱۳] و باب دیلن[۱۴] آوازهای عامه‌پسندی به‌سبکِ محلی ساختند. عناصر موسیقی فولک (محلی) با راک[۱۵] و پاپ[۱۶] نیز ترکیب شده، و اکنون بخش مهمی از موسیقیِ جهان (و نه موسیقیِ جهانی) را به‌خود اختصاص داده‌اند.
موسیقی محلی دربرابر موسیقی کلاسیک. اصطلاح «موسیقی محلی» عموماً برای توصیف موسیقی‌ای به‌کار می‌رود که به سنت شفاهی مرتبط است و آهنگ‌سازان غیرحرفه‌ای، به‌ویژه در نواحی روستایی، آن را اجرا می‌کنند و از این نظر با موسیقی کلاسیک، شهری و تجاریِ یک کشور یا یک فرهنگ تفاوت دارد. این تعریف برای فرهنگ‌هایی به‌کار می‌رود که سنّتِ موسیقی کلاسیک یا موسیقیِ هنری را داشته باشند (مانند چین، هند، اروپا، و امریکای شمالی)؛ در دیگر کشورها چنین تمایزی مشاهده نمی‌شود. تأثیر موسیقی غربی در جهان، و به‌ویژه موسیقیِ عامه‌پسند غربی، موسیقیِ سنتی بسیاری از کشورها را به تضاد و تعارض شدیدی دچار ساخته است؛ این موسیقیِ غیرغربی اخیراً در کنار موسیقیِ اصیلِ محلی به‌منزلۀ موسیقیِ ریشه‌ای یا موسیقیِ خاستگاهی شناخته و طبقه‌بندی می‌شود.
خاستگاه‌ها. به‌نظر می‌رسد که منشأ همۀ انواع موسیقی را داستان‌سرایی، و آیین‌ها شکل داده‌اند و این‌ها را می‌توان فرم‌های ابتدایی یا بنیادینی دانست که هنوز هم در بسیاری از انواع موسیقیِ محلی در جهان حاکمند. بالاد یا ترانۀ معمولی، که غالباً بدون همراهی ساز اجرا می‌شود ازجمله معمول‌ترین ژانرهای آوازِ محلی است و احتمالاً با به‌یادسپردنِ داستان‌های فرهنگِ سنتی با انتقال از نسلی به نسل دیگر شکل گرفته است. موسیقی محلیِ سازی معمولاً به همراهیِ رقص‌های محلی منحصر است، و ریشه‌های آن را می‌باید در آیین‌های ویژه در تقویم روستایی مانند برداشت محصول، یلدای زمستانی، و آغاز فصل بهار (نوروز)، جست‌وجو کرد.
مطالعۀ موسیقی محلی. در اروپای اواخر قرن ۱۹ علاقه به این نوع موسیقی محلی افزایش یافت، و این تا اندازه‌ای به‌سبب ترس ناشی از انقراض این موسیقی دربرابر شهرنشینیِ رو‌به رشد بود، و تا اندازه‌ای هم به‌دلیل پیدایش «مکتب»های آهنگ‌سازی که هویت ملّی داشتند و درست به‌‌همین دلیل از جریان عمدۀ موسیقیِ کلاسیکِ در انحصارِ آلمان متمایز می‌شدند. علاقۀ نوپای دیگری نیز به موسیقیِ فرهنگ‌های دیگر در اروپاییان پدید آمد، که به شکل‌گیری رشتۀ جدیدی با عنوان موسیقی‌شناسی قومی (اتنوموزیکولوژی) منجر شد. با گذشت سال‌های دیگری از قرن ۲۰، سازمان‌هایی برای حفظ و مطالعۀ موسیقی محلی تأسیس شدند، و موسیقی‌شناسان اجراهای مختلفی از این نوع موسیقی را از سرتاسر جهان ترانویسی و سپس ضبط می‌کردند. در ۱۹۳۱ نخستین فستیوال بین‌المللی فرهنگ‌های محلی در کپنهاگ، دانمارک، برگزار شد. در ابعاد بین‌المللی، آوازها و موسیقیِ محلی را شورای بین‌المللیِ موسیقی محلی[۱۷] (تأسیس ۱۹۴۷) و یا انجمن اتنوموزیکولوژی[۱۸] (تأسیس ۱۹۵۶) مطالعه و منتشر می‌کنند.
موسیقی محلی در ایران. این نوع موسیقی در ایران جایگاه و اهمیت ویژه‌ای دارد و قدمت آن طولانی است. به تعداد هریک از اقوام ایرانی در کشور، موسیقی آن منطقه نیز رواج دارد همچون موسیقی محلی کردی، بلوچی، آذری، خراسانی، جنوبی و غیره. موسیقی نواحی مختلف ایران غنی و سرشار از ملودی‌های مختلف است که این ویژگی سبب شده تا هریک از موسیقی‌های نواحی مختلف ایران از یکدیگر متمایز باشند. برای آشنایی با هریک از موسیقی‌های محلی نواحی مختلف ایران به مقالات مربوط به آن می‌توان رجوع کرد.