لیشمانیوز
لیْشْمانیوز (leishmaniasis)
یکی از چندین بیماری انگلی ناشی از انگل تک‌یاخته‌ای[۱] گونه لیشمانیا[۲]. ویلیام لیشمن[۳] (۱۸۶۵ـ۱۹۲۶) این انگل را کشف کرد. انگل با پشۀ خاکی[۴] منتقل می‌شود. این بیمای به دو شکل عمده بروز می‌کند. نوع احشایی[۵] (بیماری کالاآزار[۶]) که در آن اعضای داخلی درگیر می‌شوند، و نوع پوستی[۷] (سالک) که عمدتاً پوست را مبتلا می‌کند. لیشمانیوز در ناحیۀ مدیترانه، افریقا، آسیا و امریکای جنوبی و مرکزی مشاهده می‌شود. سالانه ۱۲میلیون نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. در امریکای جنوبی، ۸هزار نفر در سال براثر این بیماری می‌میرند و صدها هزار نفر براثر ضایعات پوستی، دردهای مفصلی، و تورم کبد و طحال[۸] بدشکل و ناتوان می‌شوند. در ۱۹۹۴، پژوهشگران هندی راهحل ارزان و مؤثری برای مهار جمعیت پشۀ خاکی یافتند. این راهحل گچ‌کاری داخلی دیوار خانه‌ها و پوشاندن بیرون ساختمان‌ها با گل و آهک بود. گچ‌کاری مانع از دسترسی پشه‌ها به شکاف‌های مرطوب دیوار می‌شود و آهک لاروهای موجود را می‌کشد. اعمال این راهحل تعداد پشه‌ها را ۹۰ درصد کاهش داده است. پژوهشگران بریتانیایی ساختمان فرومون جنسی[۹] پشۀ خاکی نر را تعیین کردند در ۱۹۹۹، پژوهشگران ژاپنی آن را ساختند. بدین‌ترتیب، این امکان فراهم شد که به‌جای سم‌پاشی مناطق شهری، که با خطرهای خاص همراه است، پشه‌ها به محلی جلب شوند که برای نابودی آن‌ها درنظر گرفته شده است.