یانسن، آیین

یانْسِن، آیین (Jansenism)

(یا: یانسنیسم) آموزۀ مسیحی کورنلیوس یانسن که کلیسای کاتولیک رومی فرانسه را در نیمۀ قرن ۱۷ دچار اختلاف کرد. یانسن‌گرایی با تأکید بر آموزۀ تقدیرگرای قدیس اوگوستین هیپویی مورد حمایت بلز پاسکال و آنتوان آرنو (متکلّم مرتبط با دیر «پور روآیال») قرار گرفت. یانسن‌گرایان در ۱۷۱۹ تکفیر شدند. یانسن‌گرایان معتقد بودند که انسان نه به نیروی ارادۀ خود، بلکه با عنایت الهی نجات می‌یابد؛ زیرا ابتکار عمل روحانی به‌تمامی در دست خداوند است. یسوعیان مخالف آنان بودند چون اعتقاد داشتند که ممارست روحانی اراده را معطوف به خدا می‌کند. یانسن‌گرایان نخست در ۱۶۵۳ بدعتگرا اعلام شدند. در ۱۷۱۳ اثری یانسن‌گرایانه از پاسکیه کِنِل (۱۶۴۳ـ۱۷۱۹)، رهبر حزب یانسنی، را پاپ کلمنس یازدهم محکوم کرد. پس از مرگ کنل، یانسن‌گرایی تشکل خود را در فرانسه ازدست داد؛ اما در هلند دوام آورد و در ۱۷۲۳،کلیسای رهبانی‌اش به ریاست اسقف اوترخت مستقر شد.

 

---