یسوعیان
یَسوعیان (Jesuit)
(یا: ژِزوئیت‌ها؛ انجمن یسوع[۱]) بزرگ‌ترین و بانفوذترین فرقۀ مذهبی کاتولیک، که ایگناتیوس لویولایی[۲] آن را در ۱۵۳۴ به‌منظور حمایت از مذهب کاتولیک دربرابر جنبش اصلاح دینی و اجرای فعالیت تبلیغی کاتولیکی بنیاد گذاشت. طی قرن‌های ۱۶ و ۱۷ یسوعی‌ها در جنبش ضد اصلاح دینی و دفاع از مذهب کاتولیک دربرابر مذهب پروتستان نقش مهمی داشتند؛ مثلاً بسیاری از آنان برای فعالیت در زمینۀ تضعیف جامعۀ مذهبی الیزابتی[۳] به انگلستان رفتند. برخی دیگر در سِمَت مُبلّغ در ژاپن، چین، پرتغال، و در میان سرخ‌پوستان امریکای شمالی فعالیت می‌کردند. این فرقه در ۱۹۹۱ حدود ۲۹هزار عضو داشت (۱۵هزار کشیش به‌علاوۀ طلبه‌ها و اعضای غیرروحانی). مدارس و دانشگاه‌های یسوعی نیز وجود دارند. انجمن یسوع در ۱۵۴۰ به تأیید پاپ رسید. اهداف اصلی آن فعالیت آموزشی، فرونشانی ارتداد، و فعالیت تبلیغی در میان بی‌دینان تعریف می‌شد اعضای آن منحصر به صومعه‌نشین‌ها نمی‌شد. لویولا با تعالیم طولانی و طاقت‌فرسا روح انضباط نظامی را به این فرقه القا کرد. نفوذ سیاسی آنان به اخراجشان از پرتغال، فرانسه، و اسپانیا در ۱۷۵۹ تا ۱۷۶۸ انجامید و سبب شد که پاپ کلمنس چهاردهم[۴] در ۱۷۷۳ آنان را سرکوب کند. این فرقه را پیوس هفتم[۵] در ۱۸۱۴ احیا کرد، اما از آن زمان از بسیاری از کشورهای اروپایی و امریکا طرد شده‌اند و ژان پل دوم[۶] در ۱۹۸۱ از یسوعیان به‌سبب حمایت از انقلاب در امریکای جنوبی انتقاد کرد. پیشوای ارشد آنان به‌علت رنگ قبایش به «پاپ سیاه[۷]» معروف است؛ پیتر ـ هانس کولونباخ[۸] (۱۹۲۸ـ ) نیز در ۱۹۸۳ به مقام پیشوایی انتخاب شد.