وانادزور
وانادْزور (Vanadzor)
(نام سابق: قره‌کلیس[۱] (تا ۱۹۳۵) و کیروواکان[۲] (۹۳ـ ۱۹۳۵). شهری در شمال‌غربی ارمنستان، ۶۵کیلومتری شمال ایروان با ۱۴۷,۴۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۳). در درّه رود پامباک در ناحیه کوهستانی و در ارتفاع ۱,۳۵۰ متری سطح دریا واقع شده است. از مراکز مهم صنعتی به‌شمار می‌رود و دارای کارخانه‌های بزرگ شیمیایی است. در آن‌جا، کارخانه‌های صنایع مهندسی و کنسروسازی نیز وجود دارد. وانادزور در محل یک آبادی عصر برنز (مفرغ) بنا شده است. در ۱۸۲۶ به شهر تبدیل گردید. کارخانه‌های شیمیایی که از ۱۹۲۹-۱۹۴۰ در آن‌جا ساخته شد در آن زمان بزرگ‌ترین کارخانه‌ها در نوع خود در اتحاد جماهیر شوروی سابق بودند.