یوحنان بن زکای ( ـ۸۰م)
یوحَنّان بنِ زکّای ( ـ۸۰م)(Johanan ben Zakkai)
معلم یهود، از بزرگان فریسیان و شاگرد هیلل[۱] معلم کبیر. پس از آنکه تیتوس[۲]، امپراتور روم، معبد بیتالمقدس (اورشلیم) را در ۷۰م ویران کرد، احکام و شعایر دین یهود را یوحَنّان حفظ کرد. زمانیکه اورشلیم در محاصرۀ سپاهیان رومی بود، یوحَنّان طبق روایات در تابوتی بر دوش شاگردانش از شهر به اردوگاه رومیان گریخت؛ سپس با کسب اجازه از امپراتور وسپاسیانوس[۳]، مدرسهای در یَبنه[۴] (نزدیک تلآویو[۵] کنونی) تأسیس کرد. یبنه مقر شورای یهود، موسوم به سَنهدرین، شد و یوحنان عضو آن بود. در نیم قرن بعد مدرسۀ یوحنان جای اورشلیم را بهعنوان مرکز روحانی دین یهود گرفت. کار تألیف بخش اول تلمود[۶]، مشهور به میشنا[۷]، در زمان حیات یوحنان در این مدرسه آغاز شد.