یخچال (جغرافیا)
یخچال (جغرافیا)(glacier)
توده‌ای از یخ در کوهستان‌ها، در میدان‌های برفگیرِ[۱] بالای خط برف. به این توده، در حین حرکت آرام به پایین‌دست، از بالا پیوسته برف افزوده می‌شود. عوارض جغرافیایی ناشی از عمل فرسایشی[۲] یخچال‌ها (فرسایش یخچالی[۳]) مشخص‌اند و شامل ناوه‌های یخچالی[۴] (دره‌های Uشکل) چالگاه[۵]ها و کوه‌تیزه[۶] (ستیغ)ها می‌شوند. در زمین‌های پست، واریزه[۷]های حمل‌شده با یخچال (نهشته‌های یخچالی[۸]) نهشته می‌شوند و چشم‌انداز[۹]های دیگری ایجاد می‌کنند که عبارت‌اند از یخ‌رفت[۱۰]ها و خاگه‌های یخچالی[۱۱]. یخچال‌ها در مکان‌هایی ایجاد می‌شوند که میزان بارش سالیانه برف بیش از میزان ذوب و زه‌کشی (← بیلان_یخچال[۱۲]) باشد. به ناحیۀ بالای یخچال منطقۀ انباشت[۱۳]، و به ناحیۀ پایین یخچال منطقۀ یخکاسب (منطقۀ فرساب)[۱۴] می‌گویند. در منطقۀ انباشت، برف براثر وزن لایه‌های بالایی فشرده و به یخ تبدیل می‌شود و براثر نیروی جاذبه به پایین‌دست شیب حرکت می‌کند. شکل و ساختار یخ در حین حرکت تغییر می‌کند. ذوب بخشی از یخ در قاعدۀ یخچال موجب لغزش یخچال می‌شود و به این‌ترتیب، یخچال روی بستر سنگی[۱۵] خود حرکت می‌کند. در منطقۀ فرساب، ذوب اتفاق می‌افتد و یخ‌نهشته‌های یخچالی[۱۶] نهشته می‌شوند. وقتی یخچال از روی سطحی ناهموار عبور می‌کند، یخ‌کافت[۱۷]های عمیقی در لایه‌های فوقانیِ تودۀ یخ به‌وجود می‌آید. اگر یخچال به دریا یا دریاچه‌ای برسد، می‌شکند و کوه‌های یخ[۱۸] شکل می‌گیرند. یخچالی که یک یا چند یخچال دره‌ای[۱۹] در قاعدۀ کوه تشکیل می‌دهد، یخچال کوه‌پایه‌ای[۲۰] نام دارد. توده‌ای از یخ را که ناحیۀ وسیعی از سطح خشکی یا قاره‌ای را می‌پوشاند، مثلاً در گرینلند یا قطب جنوب، و بر روی این ناحیه در همۀ جهات حرکت می‌کند، ورقۀ یخی[۲۱] می‌نامند.