هادریانوس، پوبلیوس (۷۶ـ۱۳۸م)
هادْریانوس، پوبلیوس (۷۶ـ۱۳۸م)(Hadrian, Publius)
امپراتور روم (۱۱۷ـ۱۳۸م)، پسرخواندۀ ترایانوس[۱] (۱۳۸ـ۱۷۶م). در پی فتوحات گسترده تِرایانوس، سیاست تحکیم و عدم توسعه‌طلبی را پی‌گرفت. هدف سیاست تدافعی او تثبیت مرزهای امپراتوری بود و دیوار هادریانوس[۲] در بریتانیا را به این منظور بنا کرد. بیش از هر امپراتور دیگری جاده‌ها، ارتش و تشکیلات اداری روم را تقویت کرد. هادریانوس، فرمانروایی توانمند بود و اصلاحات فراوانی در تشکیلات اداری، مالی و حقوقی صورت داد. ساختمان‌های باشکوه او، که اغلب حاصل سفرهایش بود، در سراسر امپراتوری یافت می‌شدند. بعضی از طرح‌های ساختمانی بزرگ او در رُم (ازجمله پانتئون[۳]، آرامگاه او، و ویلایش در تیوولی[۴]) و آتِن قرار داشتند؛ جایی که انتخابش در مقام آرخون[۵] آتِن در ۱۱۲م علاقه‌اش را به فرهنگ یونانی نشان می‌دهد. شاعری توانا بود و از هنرمندان حمایت می‌کرد. هادریانوس در ایتالیکا[۶]، نزدیک سویل[۷] (اَشبیلیه)، اسپانیا زاده شد. خانواده‌اش اصالتاً اهل آتریا[۸] در پیکنوم[۹] و حدود ۲۰۰ سال در آن‌جا ساکن بودند. پس از مرگ پدر (۸۵ یا ۸۶م) تحت قیمومت ترایانوس (بعدها امپراتور ترایانوس) و کایلیوس آتیانوس[۱۰]، فرماندۀ آتی گارد امپراتوری، قرار گرفت. هادریانوس شش سال بعد را در رم گذراند، اما در ۱۵سالگی به اسپانیا بازگشت و به ارتش پیوست. ترایانوس در ۹۳م او را به رُم فراخواند و مناصب غیرنظامی کم‌اهمیتی را به او سپرد. سپس در منصب تریبونی[۱۱] لژیون دوم به آکوئینکوم[۱۲] در پانونیای سفلا[۱۳] اعزام شد و تا ۹۹م که همراه ترایانوس به رُم بازگشت، در آن‌جا ماند. سال بعد، امپراتریس پلوتینا[۱۴] ترتیب ازدواج او را با ویبیا سابینا[۱۵]، نوۀ خواهری یا برادری، ترایانوس داد. مناصب هادریانوس از این تاریخ تا رسیدن به امپراتوری بدین‌ترتیب بود: کوایستور[۱۶] (۱۰۱م)؛ تریبونِ پلب‌ها (پلبین‌ها)[۱۷] (۱۰۵م)؛ پرایتور[۱۸] (۱۰۶م)؛ درخشش در دو نبرد با داکی‌ها[۱۹] ۱۰۱ـ۱۰۲م و ۱۰۵ـ۱۰۶م؛ نمایندۀ[۲۰] امپراتور در پانونیای سفلا (۱۰۷م)؛ و فرماندهی[۲۱] نبرد با اشکانیان (۱۱۳ـ۱۱۷م). در همین سال ترایانوس بیمار و به کشورش بازگشت، و هادریانوس را در مقام فرماندهی ارتش و فرمانداری سوریه برجا گذاشت. ارتش و سنا نیز جانشینی او را تأیید کردند. در آغاز سلطنت هادریانوس، امپراتوری از هرسو تهدید می‌شد. بِینُ‌النَّهرِین و ارمنیه را از ایران جدا کرد. شورش دانوب سفلا[۲۲] را فرونشاند و سپس شتابان در ۱۱۸م به رُم بازگشت تا اثرات ناگوار ناشی از اعدام چهار کنسول[۲۳] را به جرم توطئه علیه او ازبین ببرد. نخستین سفر از مسافرت‌های دوگانۀ او در امپراتوری، (۱۲۱ـ۱۲۵م) به گُل، آلمان، بریتانیا، اسپانیا، موریتانی، یونان، و سیسیل بود. ازجمله رخدادهای مهم در این سفر آغاز ساخت دیوار هادریانوس در ۱۲۲م و عضویت در مراسم آیین‌های اِلئوسیسی[۲۴] بود (۱۲۵م). دومین سفر مهم او، (۱۲۸ـ۱۳۴م)، به آتِن ـ در آن‌جا ساختن ساختمان‌هایی را که در جریان اولین سفر آغاز شده بود کامل و آن‌ها را وقف کرد ـ، آسیای صغیر، سوریه، فلسطین (در آن‌جا دستور بازسازی اورشلیم را صادر کرد)، عربستان و مصر بود. در راه بازگشت به اروپا در ۱۳۳م، احضار شد تا شورش یهودیان را سرکوب کند؛ که سال پیش احتمالاً در واکنش به تصمیم وی برای ساخت معبد ژوپیتر کاپیتولینوس[۲۵] در محل معبد یهودیان در اورشلیم، و ممنوعیت آیین خَتنه آغاز شده بود. در ۱۳۴م، فرماندهی را به یولیوسِ سوِروس[۲۶] واگذار کرد؛ سپس به رُم بازگشت و باقی عمر را در پایتخت یا ویلایش در تیبور[۲۷] گذراند. هادریانوس در بایای[۲۸] درگذشت، و ناپسری‌اش، آنتونینوس پیوس[۲۹] جانشین او شد.
- ↑ Trajan
- ↑ Hadrian’s Wall
- ↑ Pantheon
- ↑ Tivoli
- ↑ archon
- ↑ Italica
- ↑ Seville
- ↑ Atria
- ↑ Picenum
- ↑ Caelius Attianus
- ↑ tribune
- ↑ Aquincum
- ↑ Lower Pannonia
- ↑ Plotina
- ↑ Vibia Sabina
- ↑ quaestor
- ↑ (Plebs (Plebeians
- ↑ praetor
- ↑ Dacian
- ↑ legatus praetorius
- ↑ legatus
- ↑ Lower Danube
- ↑ consular
- ↑ Eleusinian Mysteries
- ↑ Jupiter Capitolinus
- ↑ Julius Severus
- ↑ Tibur
- ↑ Baiae
- ↑ Antoninus Pius