ارتش سرخ
ارتش سرخ (Red Army)
ارتش شوروی تا ۱۹۴۶؛ بعدها به «ارتش شوروی[۱]» معروف شد. ارتش سرخ را لئون تروتسکی[۲] انقلابی پایه‌ریزی کرد و آن را از گسترش گاردهای سرخ[۳]، داوطلبان پیش‌گام در انقلاب بلشویکی[۴]، تشکیل داد. نام این ارتش را نیز از پرچم سیاسی خود، معروف به پرچم سرخ[۵]، گرفت. ارتش سرخ در اوج قدرتش، در جنگ جهانی دوم، حدود ۱۲میلیون نیرو متشکل از زن و مرد داشت. ارتشی انقلابی که در ۱۹۴۹ به کمونیست‌های تحت رهبری مائو تسه‌تونگ[۶] در کسب قدرت در چین یاری رساند نیز در میان عموم به ارتش سرخ معروف بود. ارتش سرخ در مبارزات نخستین خود کارآیی لازم را نداشت و متحمل شکست‌هایی تحقیرآمیز، بهویژه در جنگ شوروی و لهستان[۷] در ۱۹۲۰، شد. نظم و ترتیب، تجهیزات، و کارایی عمومی ارتش در اواخر دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ بهبود یافت؛ اگرچه فرماندهی ارتش درنتیجۀ پاکسازی سیاسی مخالفان استالین در ۱۹۳۷ و ۱۹۳۸ به‌شدت تضعیف شد. در «جنگ زمستانی[۸]» فنلاند از ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۰ کمبودها و نواقص ارتش سرخ کاملاً مشخص شد و آن هنگامی بود که ارتش کوچک، سرسخت، و پرتحرک فنلاند در اوایل جنگ به پیروزی‌هایی در برابر نیروی مهاجم شوروی دست یافت. همچنین در مراحل نخستِ حملۀ آلمان نازی به روسیه در ۱۹۴۱، معروف به «جنگ کبیر میهنی[۹]»، ارتش سرخ به عقب رانده شد و تلفات انسانی و مادی سنگینی داد. اما نیروی انسانی عظیمی که در اختیار داشت و افزایش تولید تانک و توپ آن را قادر کرد که ابتدا از پیشروی قوای نازی، بهویژه در محاصرۀ استالینگراد[۱۰] و لنینگراد، جلوگیری کند، سپس آنان را از شرق اروپا عقب براند.