اشتراکی سازی

اِشتِراکی‌سازی (collectivization)سیاست یوسیف استالین، رهبر شوروی، پس از ۱۹۲۸ در شوروی. با دولتی کردن املاک یا ایجاد مزارع اشتراکی، سعی داشت کشاورزی را دوباره سامان دهد. این اقدام عمدتاً در طی برنامه‌های پنج‌سالۀ اول و دوم و فقط با خشونت و از بین‌رفتن جان بسیاری از دهقانان عملی شد. استالین سیاست اشتراکی سازی را با بی‌رحمی در اوکراین دنبال کرد و درنتیجه قحطی کاملاً تصنّعی ایجاد کرد که به مرگ میلیون‌ها دهقان منجر شد. استالین وقوع قحطی را انکار کرد و کماکان سیاست اشتراکی‌سازی را امری ضروری و مردم‌پسند جلوه داد. مقاومت دربرابر اشتراکی‌سازی خصوصاً در بین دهقانان مرفّه یا کولاکها چنان شدید بود که مزارع اشتراکی جدید تولید چندانی نداشتند. استالین کولاک‌ها را عامل اصلی شکست اولیۀ مزارع اشتراکی در ایجاد سود پیش‌بینی‌شدۀ حاصل از تولید می‌دانست و بعدها در دهۀ ۱۹۳۰ به تصفیه آنان پرداخت. بسیاری از دهقانان پیش از پیوستن به مزارع اشتراکی دام‌های خود را کشتند و مزارع خود را از بین بردند. ضمناً، اخراج دهقانانی که حاضر نشدند از املاک شخصی خود دست بکشند، کشور را از دهقانان باتجربه محروم کرد. اقدام دهقانان طی جنگ داخلی روسیه (۱۹۱۸ـ۱۹۲۱) در حمایت از نیروهای سفید طرفدار تزار یا امتناع آنان از همکاری با بلشویک‌هایی که غله‌هایشان را غارت می‌کردند، دهقانان را دشمنان بالقوۀ دولت شوروی معرفی کرد. بنابراین، استالین هیچ اعتراضی را از جانب آنان نمی‌پذیرفت. او کاملاً‌ مصمم بود که سیاست اشتراکی‌سازی را به‌منزلۀ اعتقادی راسخ و نیز ابزاری ضروری برای استیلا بر سراسر شوروی تحقق بخشد. زمانی که دهقانان در مزارع اشتراکی جمع می‌شدند، استیلا و مهار آنان برای دولت آسان‌تر بود. محصولات مزارع اشتراکی در درازمدت با استفاده از فناوری و روش‌های جدید افزایش پیدا کرد. با وجود این، شوروی به‌رغم در اختیار داشتن برخی از حاصل‌خیزترین مزارع جهان هرگز موفق نشد محصولات کشاورزی مورد نیاز خود را تأمین کند. در دهۀ ۱۹۷۰ شوروی ناچار شد برای اجتناب از کمبود مواد غذایی از امریکا غله وارد کند.

 

---