افسردگی

افسردگی (depression)

در روان‌شناسی، روحیه یا حالتی روحی با نشانه‌هایی همچون غمگینی، خمودگی، و کاهش توانایی لذت‌بردن از زندگی. شخص افسرده معمولاً یک یا چند حالت زیر را تجربه می‌کند: گرفتگی، نومیدی، یا بدبینی؛ احساس حقارت؛ بی‌علاقگی به زندگی؛ کاهش تحرک و نشاط؛ کندکاری ذهنی؛ بی‌اشتهایی؛ و خواب آشفته یا بی‌خوابی. افسردگی با اندوه ناشی از فقدان عزیزان متفاوت است. هنگامی که اندوه با واقعۀ ‌سبب آن متناسب نباشد، و بیش از حد ماندگار شود، افسردگی به‌شمار می‌آید. افسردگی شایع‌ترین بیماری روانی است و پزشکان از قدیم، دست‌کم از زمان بقراط که آن را مالیخولیا نامید، به این اختلال توجه داشته‌اند. زنان بیشتر از مردان به آن دچار می‌شوند. در مردان بسامد آن با افزایش سن بالا می‌رود، حال آن‌که اوج آن در زنان بین ۳۵ تا ۴۵سالگی است. افسردگی علت‌های بسیار دارد. فقدان والدین یا محرومیت‌ها و آسیب‌های دورۀ کودکی بر احتمال ابتلا به افسردگی در سنین بالاتر می‌افزاید. به‌طور کلی فشارهای روانی ـ اجتماعی از عوامل تشدیدکنندۀ آن است، اما سازوکارهای زیست‌شیمیایی نیز در بروز آن دخالت دارد. مهم‌ترین عامل زیستی، اختلال در ترشح یک یا چند مونوآمین طبیعی در مغز است که نوراپی‌نفرین و سِروتونین مهم‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آیند. افسردگی پس از زایمان در زنان شایع است و احتمال دارد دوره‌های افسردگی در تناوب با دوره‌های سرخوشی زیاد، خوشحالی بیش از حد، و اعتماد به نفس بالا دیده شود. این دوره اصطلاحاً مرحلۀ شیدایی و اختلال شیدایی ـ افسردگی یا اختلال دوقطبی نامیده می‌شود. اختلال شیدایی ـ افسردگی حالتی است که در آن خُلق‌وخوی بیمار مکرراً از حالتی افراطی به حالت دیگر تبدیل ‌شود. هریک از حالت‌های خُلقی ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه یابد. معمولاً مرحلۀ افسردگی طولانی‌تر از مرحلۀ شیدایی است. از سه روش درمان اصلی افسردگی، دو روش روان‌درمانی و دارودرمانی بیشتر کاربرد دارد. در روان‌درمانی ضمن حمایت عاطفی از بیمار، از فشارهای روانی منشأ بیماری جلوگیری به عمل می‌آید. دارودرمانی مستقیماً بر شیمی مغز اثر می‌گذارد و با داروهای ضد افسردگی در مغز تعادل شیمیایی برقرار می‌شود. دربارۀ افسردگی‌های حاد که باید به‌سرعت درمان شود، دادن شوک برقی سودمند است. در این روش درمانی، با گذراندن جریان برق از مغز بیمار به او تشنج می‌دهند. در بسیاری از موارد،‌ از تلفیق روان‌درمانی با یکی از دو روش دیگر بهترین نتیجه حاصل می‌شود.

 

---