فولرین
فولِرین (fullerene)
نوعی کربن. ساختار آن به‌صورت اتاقک‌هایی متشکل از اتم‌های کربن است و در ۱۹۸۵ کشف شد. مولکول‌های متشکل از متقارن‌ترین فولرین‌ها را باکی‌بال[۱] می‌نامند. باکی‌بال‌ها کره‌های کاملی‌اند که از ۶۰ اتم کربن تشکیل می‌شوند. این اتم‌ها به‌صورت دوازده پنج‌گوشه و بیست شش‌گوشه طوری به یکدیگر پیوند می‌خورند که کره‌ای توپ‌مانند پدید می‌آورند. فولرین‌ها را با ایجاد جرقه‌های الکتریکی بین میله‌های کربنی می‌سازند. این مولکول‌ها در شعله‌های شمع و در ابرهای متشکل از گاز بین ستاره‌ها نیز یافت می‌شوند. اهمیت شیمی فولرین‌ها ممکن است سرانجام به اهمیت شیمی آلی برسد که براساس حلقۀ بنزن استوار است. تاکنون مولکول‌های جدیدی برپایۀ باکی‌بال‌ها در اطراف اتم فلزی و باکی‌لوله[۲]ها ساخته شده‌اند. باکی‌لوله‌ها استوانه‌هایی از اتم‌های کربن‌اند که به‌صورت شش‌گوشه در کنار هم قرار دارند. در ۱۹۹۸، دانشمندان علم مواد در امریکا و اسرائیل ثابت کردند که استحکام این رشته مولکول‌ها ۲۰۰ بار از هر رشته و تار شناخته‌شدۀ دیگری بیشتر است. کاربردهای مولکول‌های جدید روان‌سازها[۳]، نیم‌رساناها[۴]، ابررساناها[۵]، و مادۀ اولیۀ داروهای جدید را دربر‌می‌گیرد.