قطر
قَطَر
موقعیت. امیرنشین قطر در کرانۀ جنوبی خلیج فارس، در شبه‌جزیرۀ قطر، و در آسیای غربی جای دارد. به‌جز از سمتِ جنوب که با امارات متحدۀ عربی و عربستان سعودی هم‌مرز است، پیرامون آن را آب فراگرفته است. این کشور ۱۱,۴۳۷ کیلومتر مربع مساحت دارد و پایتخت آن شهر دوحه است.
سیمای طبیعی. شبه‌جزیرۀ قطر، که کشوری با همین نام را شامل شده است، با درازای ۲۵۵ کیلومتر و پهنای متوسط ۷۰ کیلومتر، شنزاری هموار است با تپه‌ماهورهایی در غرب که ارتفاع آن‌ها از ۱۰۰ متر تجاوز نمی‌کند. جزیره‌های کوچکی در آب‌های ساحلی آن وجود دارد، که جزیرۀ هالول مهم‌ترین آن‌هاست و مخازن نفت و پایانه‌های صدور نفت قطر در همین جزیره قرار دارد. قطر به هشت استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از دوحه، مدینةالشمال، قویریه[۱]، جمالیه، خور، ام سلال محمد، روضةالرشید، ریان[۲]، و وکْره[۳]. اقلیم آن گرم و شرجی است و فقط در زمستان بارندگی دارد. تابستان‌های این کشور بسیار گرم و مرطوب است و زمستان‌های آن شب‌های آرام و نسبتاً مطبوعی دارد. روییدنی‌های قطر منحصر به گیاهانی است که در مقابل خشکی و گرما و کم‌آبی مقاوم‌اند و کشتزارهای آن به باریکه‌هایی از ساحل دریا محدود می‌شود. موجوداتی از گونۀ خزندگان و حشرات و جانوران خاص بیابان‌های گرم و خشک، مانند موش صحرایی، مار، بزمجه و امثال آن، حیات‌وحش این کشور را تشکیل می‌دهند.
اقتصاد. منبع اصلی درآمد قطر را گاز طبیعی، نفت، و فرآورده‌های آن تشکیل می‌دهند؛ صنایع آن کاملاً به این ماده وابسته است و پالایش نفت و گاز، پتروشیمی، و کودهای شیمیایی از فرآورده‌های صنعتی این کشور است. به‌کارگیری فن‌آوری نوین، لوله‌کشی و انتقال آب شیرین از زیر دریا و تبدیل آب دریا به آب شیرین، و احداث شبکه‌های آبرسانی که در خدمت کشاورزی به‌کار گرفته شده و تا حد بسیاری میوه و سبزیجات مورد نیاز داخلی را تأمین می‌کند. سرمایه‌گذاری در صنعت شیلات، این رشته را نیز متحول کرده است و آیندۀ امیدبخشی را نوید می‌دهد. با وجود تلاش‌های فراوانی که در زمینه‌های گوناگون اقتصادی به‌عمل آمده است، هنوز بسیاری از نیازمندی‌های داخلی این کشور، از قبیل مواد غذایی، دارو، پوشاک، کفش، ماشین‌آلات، و مواد خام از خارج وارد می‌شود. شبکۀ راه‌های زمینی قطر کیفیت مطلوبی دارد و فرودگاه بین‌المللی دوحه و خطوط دریایی، ارتباط این سرزمین با دیگر نواحی جهان را برقرار می‌کند و خطوط هوایی آن نیز از بهترین خطوط هوایی جهان است.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر کشور قطر، امارت یا سلطنت مطلقه است. پارلمان یا مجلس قانون‌گذاری ندارد و شورای مشورتی قطر، که برطبق قانون اساسی ۱۹۷۰ از ۳۵ عضو انتصابی تشکیل می‌شود، تاکنون مسکوت مانده است و در صورت لزوم شورای وزیران مسئولیت شورای مزبور را عهده‌دار خواهد بود.
مردم و تاریخ. جمعیت قطر ۱,۶۹۶,۵۶۳ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۱۴۸.۳ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۵.۳ درصد است. ۴۰ درصد از جمعیت عرب، و ۳۶ درصد هندی و پاکستانی‌اند. حدود ۹۵ درصد از مردم آنان مسلمان و ۹۲ درصدشان شهرنشین‌اند. زبان رسمی آنان عربی است. میانگین امید به زندگی در قطر حدود ۷۰ سال است و حدود ۸۰ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. قطر به‌سبب قرار داشتن در مسیر راه هند به بین‌النهرین از روزگار قدیم مورد توجه بوده است. اسلام در قرن ۷م به این سرزمین راه یافت. این کشور درحالی‌که از استقلال داخلی برخوردار بود، طی چند قرن تا جنگ جهانی اول، در تصرف امپراتوری عثمانی قرار داشت. ترک‌های عثمانی در ۱۹۱۵ از قطر بیرون رفتند، و انگلیسی‌ها در ۱۹۱۶ جانشین آنان شدند و آن‌جا را نیز مانند بحرین، تحت‌الحمایۀ خود قرار دادند. کشف نفت در این کشور در ۱۹۳۰ موجب افزایش اهمیت سیاسی و اقتصادی آن شد و از ۱۹۴۹ از لحاظ اجتماعی و اقتصادی روبه تحول نهاد. این کشور در ۳ سپتامبر ۱۹۷۱ به استقلال رسید و نظام سلطنت را برای ادارۀ کشور انتخاب کرد.