قلع

قَلْع (tin)
عنصری فلزی، تا حدی مفتول‌شدنی، چکش‌خوار، به‌رنگ سفید نقره‌ای، نرم، با نماد Sn، عدد اتمی ۵۰، و جرم اتمی نسبی ۱۱۸.۶۹. قلع به سه شکل آلوتروپی یافت می‌شود: به‌شکل فلزی درخشان تا ۱۳.۲ درجۀ سانتی‌گراد، به شکل ترد و شکننده تا ۱۶۱ درجۀ سانتی‌گراد، و به شکل پودری خاکستری رنگ در دمای کمتر از ۳۱.۲درجۀ سانتی‌گراد که اصطلاحاً به طاعون قلع یا بیماری قلع معروف است. این فلز بسیار نرم و فقط کمی سخت‌تر از سرب است. می‌توان آن را به‌شکل طوقه درآورد و تحت فشار و با چکش‌کاری به ورقه‌های نازک تبدیل کرد. نقطه ذوب پایینی دارد. در طبیعت کمیاب است و به‌صورت فلز آزاد یافت می‌شود. در مقابل خوردگی مقاوم است و به‌همین سبب، برای پوشش دهی و آبکاری فلزات دیگر به‌کار می‌رود. از آلیاژ قلع و مس گداخته برنز تولید می‌کنند که کهن‌ترین آلیاژ است. از عصر مفرغ (۳۵۰۰پ‌م) تاکنون، این آلیاژ مادۀ اصلی مواد تزیینی و مصرفی بوده است. قلع را با فلزات دیگری، جز مس، هم آلیاژ می‌کنند و لحیم و مسوار (مفرغ ـ مس‌بار) می‌سازند.آنتوان لاوازیه شکل عنصری آن را شناسایی کرد، ولی نام آن بسیار قدیمی و برگرفته از واژه‌ای آلمانی است. تا قرن ۱۹، معادن کورنوال منبع اصلی قلع در غرب بود. بعدها رسوباتی غنی از قلع در امریکای جنوبی، افریقا، آسیای جنوب شرقی، و استرالیا کشف شدند. بیشترین تولید قلع در مالزی، اندونزی، برزیل، و بولیوی صورت می‌گیرد.

 

---