جایزه های ادبی
جایزه‌های ادبی
جایزه‌هایی که معمولاً سالیانه و به مقوله ادبی خاص از قبیل شعر، داستان، نقد و غیره داده می‌شود.
جایزۀ نوبل[۱] ادبیات جایزه‌ای بین‌المللی است؛ جوایز دیگر به کتاب‌هایی مربوط می‌شوند که برای نخستین‌بار به زبانی خاص یا در کشوری خاص چاپ شوند، مانند جایزۀ بوکر[۲] (کشورهای مشترک‌المنافع)، جایزۀ گنکور[۳] (فرانسه)، جوایز پولیتزر[۴] (ایالات متحده امریکا) جایزۀ مایلز فرانکلین[۵] (استرالیا)، و جایزۀ آکوتاگاوا[۶] (ژاپن).
سنت جایزه‌دادن به آثار ادبی در فرهنگ ایرانی رسمی دیرینه است که ازجملۀ آن صله‌دادن به شعرا و نویسندگان بوده است. اما سنت اهدای جوایز سالانه به آثار ادبی در قرن اخیر شکل گرفت. از نخستین جوایز ادبی می‌توان این‌ها را نام برد:
جایزۀ سخن که در دهۀ ۱۳۳۰ از سوی مجلۀ سخن اهدا می‌شد، اعطای این جایزه تا سال ۵۶ استمرار داشت؛ جایزۀ انجمن کتاب (دهه ۳۰)؛ در دهۀ ۴۰، «جایزۀ یونسکو ایران» به آثار داستانی، مهم‌ترین جایزۀ ادبی به‌شمار می‌رفت. جایزۀ فروغ فرخزاد از ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۶ اعطاء می‌گردید و بعد از آن دوام چندانی نیافت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی جوایز ادبی بسیاری اهدا شد که از آن شمار می‌توان به این جوایز اشاره کرد:
جایزۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۰)، جایزۀ بیست سال ادبیات داستانی (۱۳۷۷)، جایزۀ مهرگان (۱۳۷۹)، جایزۀ یلدا (۱۳۸۱)، جایزۀ بنیاد هوشنگ گلشیری (۱۳۸۰)، جایزۀ ادبی اصفهان (۱۳۸۲)، جایزۀ ادبی پروین اعتصامی (۱۳۸۳، ویژه بانوان اهل قلم)، جایزه ادبی شهید غنی‌پور (۱۳۷۹)، جایزه ادبی گردون یا قلم زرین (۱۳۷۲)، جایزه ادبی منتقدان و نویسندگان مطبوعات (در این مورد به نویسندگان معلول که در شرایط برابر با دیگر نویسندگان قلم نمی‌زنند نیز جایزه اهدا می‌گردد). جایزۀ بیژن جلالی (۱۳۸۱)، جایزۀ شعر امروز ایران (کارنامه، ۱۳۸۰).