تولید مثل جنسی

تولید مثلِ جنسی (sexual reproduction)

فرآیند تولید مثل در موجود زنده، مستلزم اتحاد یا لقاح یاخته‌های جنسی تخمک و اسپرم. این یاخته‌ها را معمولاً دو فرد از جنس مخالف تولید می‌کنند، هر چند در تعدادی از هرمافرودیت‌ها (دوجنسی‌ها)، نظیر کرم‌های پهن، ممکن است خودباروری (خودلقاحی) نیز رخ دهد. بیشتر موجودات زنده، غیر از باکتری‌ها و سیانوباکترها (جلبک‌های سبزآبی)، برخی انواع فرآیندهای جنسی را نشان می‌دهند. جز در برخی موجودات ابتدایی، یاخته‌های جنسی از دو نوع متمایز، معروف به تخمک (اووم) و اسپرم‌اند. موجوداتی که تخمک می‌سازند ماده، و آن‌هایی که اسپرم می‌سازند، نر نامیده می‌شوند. الحاق یک یاختۀ جنسی نر به ماده، یاختۀ تخم (زیگوت) را می‌سازد که فرد جدید از آن نمو می‌یابد (← تولید_مثل). یاخته‌های جنسی براثر تقسیم یاخته‌ای میوز تولید می‌شوند. اگر یاخته‌های جنسی نر و ماده را افراد متفاوت تولید کنند، تولید مثل جنسی اطلاعات وراثتی دو والد را طی لقاح با هم ترکیب می‌کند. در پستانداران، یاخته‌های جنسی نر (اسپرم‌ها) در بیضه‌ها و یاخته‌های جنسی ماده (تخمک‌ها) در تخمدان‌ها ساخته می‌شوند. بیشتر جانوران و گیاهان تولید مثل جنسی دارند، گرچه تعداد معدودی از گیاهان نیز از راه غیرجنسی تکثیر می‌شوند. اندام‌های جنسی نر و ماده گیاه معمولاً در گل جای دارند. بسیاری از گل‌ها دارای هر دو اندام جنسی نر و ماده‌اند. یاخته‌های جنسی نر گیاه درون دانه‌های گرده و یاخته‌های جنسی ماده درون تخمک قرار گرفته‌اند. در موجودات ذره‌بینی، تولید مثل غیرجنسی بسیار شایع است، با این همه، مخمرها و تعدادی از باکتری‌ها از راه جنسی تولید مثل می‌کنند. بکرزایی و تولید مثل غیرجنسی هاگ‌ها شکل‌های جانشین تولید مثل جنسی‌اند.

---