بحرق، محمد عمر

بحرق، محمد عمر (الشحر 869ق- کمپایه 930ق) Mohammad Omar Bahrogh

(نام کامل: جمال‌الدین محمد بن عمر بن مبارک بن عبدالله بن علی حمیری حضرمی شافعی) عالم و فقیه یمنی. در خردسالی قرآن را فراگرفت، سپس به شهر غیل باوزیر رفت تا نزد علمای این شهر ادبیات عرب و فقه و اصول را یاد بگیرد. بعد به شهر عدن رفت تا محضر علامه عبدالله بن احمد بامخرمه را درک کند. بحرق نزد او سطوح بالاتری از فقه و اصول و دیگر علوم مرتبط را فراگرفت و پس از تبحر در علوم یاد شده به شهر زبید در استان تهامه رفت. بعدتر برای ادای فریضه‌ی حج به مکه سفر کرد. مدتی در آنجا توقف نمود و با علمای مکه و در رأسشان الحافظ السخاوی هم‌صحبت شد. مجددا به زبید و سپس زادگاهش، شحر، بازگشت.

گفته می‌شود که بحرق مدتی به قضاوت در شحر اشتغال داشته است. او در این هنگام فقیه، ادیب، پژوهشگر و صوفی برجسته‌ای بود و به علامه‌ی یمن ملقب گردید. مدت در زادگاهش ماند، سپس ابتدا به عدن سفر کرد، و بعدتر (از سال 927ق) چندسال آخر عمرش را در شهرهای گجرات هند اقامت گزید.

او در احمدآباد نقشی ویژه در آموزش طلاب مسلمان ایفا کرد و به الگویی برای طلابش تبدیل شد. بحرق موضعی مخالف نسبت به سحر و جادو داشت و از این رو با اعتراض بسیاری از هندی‌ها مواجه شد که مخالفت او را با جادوگر، نوعی تمرد نسبت به سنت‌ها و عاداتشان می‌شمردند. با این حال سلطان مظفر، والی احمدآباد، وی را گرامی می‌داشت و در جلسات درسش شرکت می‌کرد. نهایتا فتنه‌ها و توطئه‌های رقیبان، عرصه را بر او تنگ کرد و مجبور به ترک احمدآباد و اقامت در شهر کمپایه شد. با این حال از دست توطئه‌ی وزیران حسود دربار در امان نماند و گویا بر اثر مسمومیت از دنیا رفت. آثار پرشماری از او در زمینه‌های دینی و غیردینی به جا مانده است.

مهم‌ترین آثار او عبارتند از: تبصرة الحضرة الشاهیة الاحمدیة (در سیره‌ی نبوی)؛ نشر العلم (شرح لامیة العجم)؛ العروة الوثیقة فی‌الشریعة والطریقة والحقیقه؛ تفسیر آیت الکرسی.