امروالقیس

اِمْرَؤُالقَیس (قرن ۶م)

امروالقیس
ملیت	عرب
شغل و تخصص اصلی	شاعر
دوره	قرن ۶م
آثار	دیوان امروالقیس
گروه مقاله	ادبیات عرب
جوایز و افتخارات	از بنیادگذاران شعر عرب

(نام کامل: امرؤالقیس بن عانس بن منذر) بزرگ‌ترین و مشهورترین شاعر عرب پیش از اسلام و از بنیادگذاران شعر عرب. روایت‌های فراوانی دربارۀ زندگانی وی در دست است که همگی مبهم و با افسانه درآمیخته است. احتمالاً در سرزمین بنی‌اسد به‌دنیا آمده و کودکی‌اش را در حصن مشقّر در یمامه یا حصنی در بحرین (هر دو در قلمرو دولت کِنده) گذرانده است. پدرش حُجر، که امیر کنده بود، وی را در جوانی به دلایلی که روشن نیست، از خود راند و او آوارۀ بیابان‌ها شد و با قبایل بیابانگرد و یاغی می‌زیست. بنابر روایات، پس از آن‌که قبیلۀ بنی‌اسد پدرش را به‌قتل رساندند، درصدد انتقام برآمد و به خونخواهی پدر با سپاهی از قبایل بکر و تغلب با بنی‌اسد جنگید. گویند امپراتور یوستی‌نیانوس نیز برای جنگ با بنی‌اسد سربازانی در اختیار او گذاشت، اما با ترفند مردی به نام طماح از قبیلۀ بنی‌اسد که برادرش به‌دست امرؤ‌القیس کشته شده بود و امرؤالقیس را تهدیدی برای امپراتور می‌شمرد، بر او خشم گرفت و با پیراهنی زهرآگین وی را مسموم کرد. برخی روایات نیز سبب خشم امپراتور را روابط عاشقانۀ امروؤالقیس با دخترش دانسته‌اند. نقل است که امرؤالقیس سرانجام در آنقره (آنکارا) در پای کوهی به نام عسیب، پس از سرودن قصیده‌ای پانزده بیتی دربارۀ بیماری‌اش و خیانت طماح، از پای درآمد. پژوهشگران همچنین در صحت و اصالت روایت‌ها و اشعار امرؤالقیس از نظر زبان، روایت تاریخی، سبک شعر و حتی خود وی تردید کرده‌اند. امرؤالقیس را سرایندۀ یکی از قصاید معلقات سبع دانسته‌اند. معلقۀ وی که قصیده‌ای ۸۰ بیتی است، در بیان وصف‌های گوناگون، صورخیال، الفاظ نوظهور و شیوه‌های بیان در ادبیات عرب بی‌نظیر است. این معلقه به زبان‌های مختلف ازجمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، سوئدی و فارسی ترجمه و چاپ شده است. دیوان امرؤالقیس، شامل معلقۀ او، نخستین‌بار به همت دوسلان در پاریس منتشر شد (۱۸۳۷) و سپس بارها در کشورهای دیگر، از جمله ایران (تهران، ۱۲۷۲؛ تبریز ۱۳۰۳ش)، به‌چاپ رسید. سندوبی در اخبارالمراقسه به جز شاعر بزرگ عرب، از ۲۸ امرؤالقیس دیگر، که از بزرگان و شاعران بوده‌اند، نام برده که معروف‌ترین آن‌ها امیرحیره بوده است.