جاده آپیا
جادِۀ آپیا (Appian Way)
جادۀ باستانی رومی، از رُم به جنوب شرقی. کار احداث آن به‌دستور آپیوس کلودیوس کایکوسِ[۱] سِنسور[۲] در ۳۱۲پ‌م آغاز شد. تا ۲۴۴پ‌م جاده تا بروندیسیوم[۳] (بریندیزی[۴] کنونی در «پاشنۀ» ایتالیا) کشیده شده بود (۳۷۵ کیلومتر). بخش زیادی از این راه همچنان باقی مانده است. این جاده برای تحکیم متصرفات قلمرو سامنیت[۵]ها (شرق و جنوب رم) ساخته شد. نخستین مرحله به کاپوا[۶]ی کامپانیا[۷] (به‌طول ۲۱۰ کیلومتر) ختم می‌شد. در دو طرف چند کیلومتر اول جاده از سمت رم، قبرهای مربوط به دوران صدر مسیحیت و پیش از آن قرار دارند. هوراس[۸]، هجوپرداز رومی، در نخستین هجویات خود سفری را در جادۀ آپیا به بروندیسیوم توصیف کرده است. امپراتور ترایانوس[۹] مسیر آخرین مرحله را با احداث جاده‌ای جدید، به نام ترایانا[۱۰]، از بِنِونِتوم[۱۱] به کانوسیوم[۱۲] تغییر داد. ۳۰ کیلومتر از جاده را، از فوروم آپی[۱۳] که از میان مانداب‌های پونتین[۱۴] می‌گذرد، امپراتور نِروا[۱۵] و امپراتور ترایانوس، تئودوریک[۱۶]، شاه ویزیگوت‌ها[۱۷]، و پاپ پیوس ششم[۱۸]، که جادۀ جدید آپیا از رُم به آلبانو[۱۹] را ساخت، تکمیل کردند.