جذب سطحی
جذب سطحی (adsorption)
نفوذ گاز یا مایع در سطح جسم دیگر. جسم مذکور اغلب جامد است. نمونۀ جذب سطحی در زغال فعال‌شده‌ای اتفاق می‌افتد که گازها را جذب می‌کند. این خاصیت ناشی از جذب[۱] مولکولی در سطح جسم است و با جذب معمولی فرق دارد. در جذب معمولی از الحاق گاز یا مایع به ساختار اصلی جامد یا مایع محلول یکنواختی حاصل می‌شود. جذب سطحی چند نوع است. الف ـ لایه‌های مایع روی مایعات، ازجمله در اسیدهای بلندزنجیره[۲] مثلاً اسید سیتریک، CH۳(CH۲)۱۲COOH، روی سطح آب پخش و در آن جذب می‌شود. بخش قطبیِ COOH ـ از مولکول این اسید وارد آب می‌شود، در حالی‌که «دنبالۀ» آب‌گریز[۳] آن روی سطح باقی می‌ماند. ب ـ گازها و جامدات: جذب سطحی گازها در جامدات شامل دو نوع جذب سطحی فیزیکی[۴] و جذب سطحی شیمیایی[۵] است. جذب سطحی فیزیکی زمانی اتفاق می‌افتد که نیروهای فیزیکی، نظیر چگالش، گاز را در جامد نگه دارند. در این موارد گرمای جذب سطحی کمتر از ۴۰ کیلو ژول بر مول است و جذب سطحی فقط در دمای پایین‌تر از نقطۀ جوش[۶] مادۀ جذب‌شونده[۷] محسوس است. جذب سطحی فیزیکی بیشتر تابع مادۀ جذب‌شونده است تا جذب‌کننده[۸]، و هیچ‌گونه انرژی فعال‌سازی[۹] نیز در این فرآیند دخالت ندارد. در جذب شیمیایی عکس این امر صادق است. به‌طور کلی، پیوندهای شیمیایی[۱۰] در این فرآیند نقش دارند. گرمای جذب سطحی بیش از ۸۰ کیلو ژول بر مول است. این فرآیند در دمای بالا اتفاق می‌افتد و مادۀ جذب‌کننده نیز در این فرآیند اهمیت دارد. همچنین، انرژی فعال‌سازی ممکن است در این فرآیند دخیل باشد.