جنگ های وانده
جنگ‌های وانْدِه (Wars of the Vendée)
در انقلاب فرانسه[۱]، سلسله شورش‌های دهقانان برضد حکومت جمهوری که در ولایت وانده، در غرب فرانسه، آغاز شد (۱۷۹۳) و بعد به دیگر نواحی کشور گسترش یافت. دولت انقلابی شورش را با خشونت تمام سرکوب کرد، اما تا ۱۷۹۵ـ ۱۷۹۶ موفق به سرکوب کامل آن نشد. روستاییان وانده، که شدیداً سلطنت‌طلب و کاتولیک متعصب بودند، به تحریک کشیشان و اشراف برضد کنوانسیون ملی[۲] در پاریس به‌پا خاستند و دست به اسلحه بردند. سربازگیری اجباری برای خدمت در ارتش انقلابی و نیز سیاست‌های دول انقلابی در ضدیت با روحانیان به ناخرسندی دهقانان و تحریک آنان به شورش بیشتر دامن زد. در ابتدا، حدود ۳۰هزار تن شورشی توانستند شماری از شهرهای منطقه را از تسلط مقامات انقلابی خارج کنند، اما در دسامبر ۱۷۹۳ در نبرد لومان[۳] از نیروهای جمهوری شکست سنگینی خوردند. با دستگیری و اعدام رهبران قیام، سرانجام شورش فرونشست. وانده صحنۀ شورش‌های ضد دولتی دیگری نیز بود (۱۷۹۹، ۱۸۱۵، و ۱۸۳۲).