مالزی
مالِزی (Malaysia)
موقعیت. کشور پادشاهیِ انتخابیِ مالزی در آسیای جنوب شرقی و در ساحل دریای چین جنوبی[۱] قرار دارد. از شمال به تایلند و دریای چین جنوبی و کشور برونئی، از شمال شرقی و شرق به دریای سولو[۲]، از جنوب به اندونزی و سنگاپور، و از جنوب غربی و غرب به تنگۀ مالاکا[۳] محدود می‌شود. مساحت این کشور ۳۲۹,۷۶۰ کیلومتر مربع و شهر کوالالامپور[۴] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. کشور مالزی از دو بخش غربی و شرقی تشکیل شده: بخش غربی (مالزی غربی) در دنبالۀ جنوبی شبه‌جزیرۀ مالِی[۵] واقع است. درازای آن از شمال به جنوب حدود ۷۵۰ کیلومتر و پهنای آن از شرق به غرب حداکثر ۳۵۰ کیلومتر است. کشور تایلند در شمال آن واقع است و تنگۀ مالاکا در جنوب و غرب، آن را از کشور اندونزی (جزیرۀ سوماترا) جدا می‌کند. نواحی شمالی مالزی را کوه‌هایی فراگرفته است که ارتفاع آن‌ها به ۲,۱۸۷ متر (کوه تاهان[۶])، می‌رسد. نواحی جنوبی این کشور را نیز جلگۀ نسبتاً همواری تشکیل داده است که به مرزهای کشور سنگاپور منتهی می‌شود. کرانه‌های مالزی غربی فاقد بریدگی است و جزیره‌های کوچک لانگ‌کاوی[۷]، پنانگ[۸]، و تیئومان[۹]، که بخشی از خاک مالزی محسوب می‌شوند، در آب‌های ساحلی آن جا دارند. مالزی شرقی، که بخش شمالی جزیرۀ بورنئو[۱۰] را شامل می‌شود، در ۶۴۰کیلومتری شرق مالزی غربی واقع است و دریای چین جنوبی این دو قسمت را از هم جدا کرده است و کشور کوچک برونئی بخش اندکی از جلگۀ ساحلی جزیرۀ بورنئو را به خود اختصاص داده است. این بخش از جنوب به‌وسیلۀ کوه‌های مرزی (در بورنئو) از کشور اندونزی جدا می‌شود و بلندترین نقطۀ این کشور، کوه کینابالو[۱۱] با ارتفاع ۴,۱۰۱ متر، نزدیک ساحل شمال شرقی آن‌جا دارد. مالزی شرقی از دو ایالت ساراواک[۱۲] و صباح[۱۳] تشکیل شده و حدود ۶۰ درصد از مساحت این کشور را شامل گردیده است. درازای آن ۱,۱۳۰ کیلومتر و پهنای آن حداکثر ۲۷۵ کیلومتر است. کرانه‌های این قسمت از بریدگی‌هایی چون خلیجک[۱۴] و شبه‌جزیرۀ داروِل[۱۵] و خلیجک‌های لابوک[۱۶]، مارودو[۱۷] و برونئی[۱۸] تشکیل شده و جزیرۀ لابوآن[۱۹]، در آب‌های خلیجک برونئی، و نیز جزیرۀ بانگی[۲۰]، در آب‌های ساحلی ایالت صباح، واقع‌اند و جزئی از خاک کشور مالزی محسوب می‌شوند. رودخانه‌های مالزی نسبتاً کوتاه و پرآب و اکثراً قابل کشتی‌رانی‌اند و مهم‌ترین و طویل‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از راجانگ[۲۱]، کیناباتانگان[۲۲]، بارام[۲۳]، در مالزی شرقی، و رودخانه‌های پهانگ[۲۴]، کِلانتان[۲۵] و پراک[۲۶] در مالزی غربی. کشور مالزی به پانزده ایالت فدرال[۲۷] و یک سرزمین فدرال[۲۸] تقسیم شده است و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از کوالالامپور، جوهور باهَرو[۲۹]، ایپو[۳۰]، پنانگ، کوالا تِرِنگانو[۳۱]، کوچِنگ[۳۲]، کوئانتان[۳۳]، سِرِمبان[۳۴]، و آلور سِتار[۳۵]. مالزی نزدیک خط استوا و بین مدارهای یک تا هفت درجه عرض شمالی قرار دارد و از اقلیم دریایی و بادهای اقیانوس هند و دریای چین یا مونسون[۳۶]های جنوب شرقی و شمال شرقی متأثر است. دمای سالانۀ آن بین ۲۱ تا ۳۲ درجۀ سانتی‌گراد متغیر است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۲,۵۰۰ میلی‌متر بالغ می‌شود. حدود ۱۸۷,۵۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین مالزی را جنگل فراگرفته است. درختان کَرنا پوشش ساحلی و درختان بلوط پوشش کوهستانی این کشور را تشکیل داده‌اند. نزدیک به ۸هزار گونه گیاه گل‌دار و حدود ۲,۵۰۰ گونه درخت در این کشور دیده می‌شود. حیواناتی چون گیبون (میمون درازدست) اورانگوتان، انواع پرنده و خزنده، به‌ویژه، مار پیتون، کبرا، تمساح، و حشرات فراوان نیز حیات‌وحش آن را تشکیل می‌دهند.
اقتصاد. مالزی از نظر اقتصادی یکی از پیش‌رفته‌ترین کشورهای آسیای جنوب شرقی است. کشاورزی و جنگل‌داری آن از اهمیت بسیار برخوردار است و در ردیف مهم‌ترین کشورهای تولیدکننده و صادرکنندۀ چوب و شیرۀ لاستیک و روغن نخل قرار دارد. مالزی از نظر منابع زیرزمینی نیز جایگاه مهمی دارد و یکی از پیشروترین تولیدکنندگان قلع جهان است. بوکسیت، مس، و آهن نیز از دیگر کانی‌های مهم آن محسوب می‌شوند. معادن نفت مالزی دارای اهمیت فراوان است و ذخایر آن به حدود ۳.۵ میلیارد بشکه می‌رسد که یک‌دهم از درآمد کشور را تأمین می‌کند. بیشتر نفت مالزی در نیروگاه‌های حرارتی آن به‌کار می‌روند و میزان الکتریسیتۀ تولیدشده از این راه ۵۴.۵ میلیارد کیلووات ساعت است. مالزی از نظر صنعت نیز دارای موقعیت مهمی است و صادرات وسایل الکترونیکی آن بعد از لاستیک و نفت در جایگاه سوم قرار دارد. تولید روغن نخل، سیمان، شکر تصفیه‌شده، چوب و تخته، رادیو و تلویزیون و تایر اتومبیل ازجمله فعالیت‌های صنعتی این کشور محسوب می‌شود.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر مالزی سلطنتی مشروطۀ فدرال است. شاه را، که در رأس امور قرار دارد، سران مالزی برای یک دورۀ پنج‌ساله برمی‌گزینند. نهاد قانون‌گذاری مالزی از مجلس نمایندگان با ۱۹۳ عضو و مجلس سنا با ۷۰ عضو تشکیل می‌شود. اعضایر مجلس نمایندگان را مردم برای مدت پنج سال انتخاب می کنند. ۴۰ سناتور را شاه و ۳۰ نفر را مجلس نمایندگان منصوب می‌کنند.
مردم و تاریخ. مطابق برآورد سال ۲۰۱۰، جمعیت مالزی حدود ۲۷,۵۶۵,۸۲۱ نفر است و تراکم نسبی آن به ۸۳.۵ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت آن ۲.۱ درصد است و مالِی[۳۷]ها ۱.۵ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد. حدود ۵۳ درصد از مردم آن مسلمان‌اند و ۶۲ درصد از آنان در شهرها به‌سر می‌برند. زبان رسمی این کشور باهاسای مالزیایی[۳۸] است. کهن‌ترین نیاکان مالزیایی‌ها در حدود ۳۰۰۰پ‌م از چین جنوبی به این سرزمین وارد شدند. آنان در حدود ۱۰۰م با چین و هند روابط بازرگانی برقرار کردند و آیین‌های هندو و بودا را از آنان اقتباس کردند. بازرگانان ایرانی در قرن ۷م آیین اسلام را در این سرزمین رواج دادند. پرتغالی‌ها در ۱۵۱۱ نواحی مسکونی مالاکا را تصرف کردند و در ۱۶۴۱ هلندی‌ها جانشین پرتغالی‌ها شدند. آنان دفتر نمایندگی کمپانی هند شرقی هلند را در آن‌جا تأسیس کردند. انگلیسی‌ها در ۱۷۹۵ مالاکا را از تصرف هلندی‌ها خارج کردند و در ۱۸۱۹ ماندگاه سنگاپور را بنا نهادند. آنان در ۱۸۴۱ ایالت سراواک و صباح را نیز بر متصرفات خود افزودند. ژاپنی‌ها در ۱۹۴۲ نواحی مزبور را اشغال کردند و مردم آن سامان را علیه استعمارگران اروپایی به شورش وا داشتند. پس از جنگ جهانی دوم، ادامۀ حیات استعماری بریتانیا با دشواری‌های فراوان روبه‌رو شد و سازمانی با نام فدراسیون مالایا شکل گرفت که در ۱۹۴۸ استقلال خود را اعلام داشت. ایالت‌های سراواک و صباح نیز در ۱۹۶۳ به فدراسیون مزبور پیوستند و کشور فدرال مالزی را تأسیس کردند. سنگاپور در ۱۹۶۵ از فدراسیون مزبور جدا شد و خود به کشوری مستقل تبدیل گردید.
- ↑ South China Sea
- ↑ Sulu Sea
- ↑ Malacca Strait
- ↑ Kuala Lumpur
- ↑ Malay Peninsula
- ↑ Tahan
- ↑ Langkawi
- ↑ Penang
- ↑ Tioman
- ↑ Borneo
- ↑ Kinabalu
- ↑ Sarawak
- ↑ Saba
- ↑ Bay
- ↑ Darvel
- ↑ Labuk
- ↑ Marudu
- ↑ Brunei
- ↑ Labuan
- ↑ Bangi
- ↑ Rajang
- ↑ Kinabatangan
- ↑ Baram
- ↑ Pahang
- ↑ Kelantan
- ↑ Perak
- ↑ Federal State
- ↑ Federal Territory
- ↑ Johor Bahru
- ↑ Ipoh
- ↑ Kuala Terengganu
- ↑ Kucheng
- ↑ Kuantan
- ↑ Seremban
- ↑ Alor Setar
- ↑ Monsoon
- ↑ Malay
- ↑ Bahasa Malaysian