ماهی خاویاری
ماهی خاویاری (sturgeon)
هر یک از ماهیان استخوانی[۱]، ابتدایی و بزرگ، دارای پنج ردیف از صفحات استخوانی[۲]، دهان مکندۀ[۳] کوچک و سبیلک‌های گونه[۴]ای. این سبیلک‌ها برای جست‌وجوی شکار در بسترها به‌کار می‌روند. ۶ تا ۲۵ سال طول می‌کشد تا ماهیان خاویاری به بلوغ جنسی برسند. جمعیت آن‌ها در دریای خزر[۵] به‌سبب آلودگی و صید بی‌رویۀ آن‌ها، برای استفاده از خاویار، در تهدید است. از ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۴، صید ماهیان خاویاری ۷۵ درصد، و از ۱۹۶۸ تا ۱۹۹۸ ذخایر این ماهیان از ۱۴۲میلیون به ۴۰میلیون قطعه کاهش یافت. تخمین زده می‌شود که ماهیان خاویاری دریای خزر در سال‌های آتی براثر صید غیرقانونی و قاچاق ازبین برود. افزایش آلودگی و سدسازی روی رودخانه‌ها موجب می‌شود ماهیان خاویاری کمتری برای تخم‌ریزی به رودخانه‌ها باز‌گردند. قبلاً ۱میلیون ماهی خاویاری برای تخم‌ریزی به رود اورال[۶] می‌رفتند، اما اکنون این تعداد به ۲۰۰هزار رسیده است. حدود ۹۰ درصد خاویار استحصالی از دریای خزر از طریق قاچاق به‌دست می‌آید و صیادان غیرقانونی بیشتر ماهیان ماده را، قبل از آن‌که به بلوغ کافی برای تخم‌ریزی برسند، صید می‌کنند که این امر تلفات بیشتری به ذخایر این ماهیان وارد می‌کند. در ۱۹۹۷، به‌منظور حفظ خانوادۀ ماهیان خاویاری[۷] همۀ گونه‌های باارزش خاویاری در ضمیمۀ دو لیست معاهدۀ بین‌المللی تجارت گونه‌های در معرض خطر[۸] قرار گرفتند. ماهی خاویار معمولی[۹] Acipencer sturio در اقیانوس اطلس و مدیترانه یافت می‌شود و طول آن به ۳.۵ متر می‌رسد. طول فیل‌ماهی[۱۰] Huso huso در دریای خزر ممکن است به هشت متر و وزنش به ۱,۵۰۰ کیلوگرم برسد. در ایران، از ماهیان خاویاری پنج گونه یافت می‌شود که عبارت‌اند از تاس‌ماهی روس Acipenser gueldenstaedetii، شیپ Acipenser nudiventris، تاس‌ماهی ایران یا قره‌برون Acipenser persicus، اوزون‌برون Acipenser stellatus، و فیل‌ماهی یا بلوگا Huso huso. بلوگا یا فیل‌ماهی بزرگ‌ترین ماهی ایران و بزرگ‌ترین ماهی آب شیرین جهان است. ماهیان خاویاری ایران در معرض خطر نابودی‌اند، زیرا محل تخم‌گذاری آن‌ها از بین رفته است.