مختصات دکارتی
مُختَصّات دِکارتی (Cartesian coordinates)
(یا: مختصات قائم) در هندسۀ تحلیلی[۱]، مؤلفه‌هایی برای مشخص‌کردن مکان هر نقطه برحسب فواصل عمودی آن نقطه از دو یا چند محور عمود برهم. در صفحه‌ای دوبُعدی که با دو محور عمود برهم، یکی محور افقی x و دیگری محور قائم y، تعریف می‌شود، مختصات هر نقطه برحسب فاصله‌های عمودی از محور x و محور y مشخص و به‌شکل (x,y) نوشته می‌شود. مثلاً، نقطه‌ای مانند p که سه واحد از محور y و چهار واحد از محور x فاصله دارد، دارای مختصات دکارتی (۳,۴) است (← طول_نقطه؛ عرض_نقطه). مختصات نقطه ممکن است هر دو منفی، مثبت یا یکی منفی و دیگری مثبت باشند. مثلاً (۷- و ۴-) مختصات نقطه‌ای است که به فاصلۀ چهار واحد از محور y در سمت چپ آن و هفت واحد از محور x و در زیر آن قرار دارد. مختصات را می‌توان به هر تعداد از ابعاد تعمیم داد. در هندسۀ تحلیلی سه‌بعدی، از مختصه‌ای دیگر، یعنی فاصله از محور سومی با نام محور z که به هردو محورx و y عمود است، نیز استفاده می‌کنند. نام مختصات دکارتی از نام رنه دکارت[۲]، ریاضی‌دان و فیلسوف فرانسوی، گرفته شده است. این دستگاه مختصات برای ترسیم نقشۀ ماشین‌ها و ساختمان‌ها، و نیز در طراحی با رایانه[۳] به‌کار می‌رود.