حواصیل
حَواصیل (heron)
مرغ ماهی‌خواری با اندازه متوسط، متعلق به خانواده‌ای که اگرت‌ها[۱]، حواصیل شب[۲] و بوتیمارها[۳] نیز در آن قرار دارند. حواصیل‌ها دارای منقاری نوک‌تیز، بال‌هایی عریض، پاهایی بلند، بدنی لاغر و پر‌و‌بالی نرم‌اند. بیشتر در نواحی استوایی و نیمه‌استوایی یافت می‌شوند، امّا در نواحی معتدل نیز، در دریاچه‌ها، باتلاق‌ها و لجنزارها در جست‌وجوی طعمه دیده می‌شوند. جنس‌های Ardea، Butorides، و Nycticorax؛ در خانواده حواصیل[۴] راسته لک‌لک‌سانان[۵] قرار دارند. حواصیل‌ها با حرکت نیزه‌مانندِ منقار تیز و بلندشان، جانورانی کوچک از قبیل ماهی‌ها، نرم‌تنان و کرم‌ها را صید می‌کنند. آن‌ها با بافت شُلِ چوب‌هایی که داخل آن‌ها را با علف‌ها و برگ‌ها می‌پوشانند، آشیانه‌های خود را بر فراز درختان، درختچه‌ها، صخره‌های پوشیده از عشقه، یا در نیزارها می‌سازند. حواصیل‌ها، بسته به گونه، بین دو تا هفت تخم به رنگ سبز یا خرمایی می‌گذارند. حواصیل خاکستری[۶] (Ardea cinerea) گروهی و در بالای درختان بزرگ اروپا، آسیا و بخش‌هایی از افریقا آشیانه می‌سازد. این پرنده حدود یک متر طول و پاها و گردنی طویل دارد. رنگ اصلی این پرنده خاکستری است، اما دارای لکه‌هایی سیاه در طرفین بدنش است و کاکلی سیاه رنگ دارد. پاهایش به رنگ سبز زیتونی و منقارش زرد است. رنگ منقار این پرنده در طول فصل تولید مثل صورتی می‌شود. با وجود این‌که حواصیل پرنده‌ای ماهی‌خوار است، امّا به‌ندرت در حال شنا یا راه‌رفتن در آب دیده می‌شود. علاوه‌بر ماهی، از قورباغه و موش نیز تغذیه می‌کند. بنا‌به تخمینی در ۱۹۹۶، ۶۶۰۰ جفت حواصیل در بریتانیا یافت می‌شد. گونه‌های دیگر حواصیل عبارت‌اند از Ardea alba، حواصیل سفید بزرگ[۷] به طول یک متر، که از مرکز اروپا تا افریقا و آسیا پراکنده است؛ Ardea Occidentalis، یا حواصیل سفید فلوریدا[۸] که بزرگ‌تر است؛ و Ardea goliath، که سر، گردن، و زیر صورتش قرمزفام و احتمالاً بزرگ‌ترین گونه در میان حواصیل‌ها است. حواصیل‌های شب (جنس Nycticorax) به‌سبب داشتن پرهای کاکل‌مانند بلند، به رنگ‌های سیاه یا سفید در پشت سرشان، مشخص می‌شوند. این کاکل مدتی پس از فصل تولید مثل از‌بین می‌رود. تنوع رنگ در بین گونه‌های مختلف دیده می‌شود. در ایران از سه جنسArdea ، Butorides، Nycticorax پنج گونه حواصیل شناسایی شده است که عبارت‌اند از حواصیل خاکستری (Ardea cinera)، حواصیل بزرگ (Ardea goliath)، حواصیل ارغوانی (Ardea purpurea)، حواصیل سبز (Butroides striatus)، و حواصیل شب (Nycticorax nycticorax). این پنج گونه و دو گونۀ دیگر (Ardeola grayii)، و (Ardeola valloides)، که به ترتیب حواصیل هندی و حواصیل زرد نامیده می‌شوند، با بوتیمار، اِگرت، و گاوچرانک خانوادۀ حواصیل را در ایران تشکیل می‌دهند.