صداگذاری و صدابرداران سینمای ایران
صداگذاری و صدابرداران سینِمای ایران
صدابرداری هم‌زمان در فیلم دختر لر (۱۳۱۲ش)، ساختۀ مشترک عبدالحسین سپنتا و اردشیر ایرانی در هندوستان و ساختن فیلم‌های صامت در همان زمان با امکانات داخلی، گویای ضعف دستاوردهای فنی در ایران بود. در دورۀ دوم فیلم‌سازی (۱۳۲۷ش به‌بعد)، به‌دلیل نبودن تجهیزات مناسب و بازیگرانی که به فن بیان مسلط باشند و همچنین دشواری کار، افزایش زمان فیلم‌برداری و حجم نگاتیوهای مصرفی تمایل چندانی به استفاده از صدابرداری هم‌زمان وجود نداشت. بنابراین سینمای ایران از این بابت دچار نقصان جدی شد. صداگذاری اکثر فیلم‌ها، همچون دوبلۀ فیلم‌های خارجی، در استودیوها انجام می‌شد و باندهای صدا و افکت را صداگذاران می‌ساختند. برادران آودیسیان (وانیک و هانریک)، وارطان چاپاریان، سوریک خاچیکیان، کاظم راجی‌نیا، گرگین گریگوریان، هاکوپ گلدیان، مظفر میزانی، اسکندر مینایی، روبیک منصوری، محسن صادقی، محمد محمدی، حسن مصیبی، مجید مهرجو، واروژ کاراپتیان، احمد احمدپور، حسین بدیعی، اسحاق خانزادی، فرامرز رسولی، آرشام قهرمانیان، ابراهیم کیهانی، اصغر کفایتی، میرزا گودرزی، گالوست گورکیان، ماسیست مانوکیان، مصطفی مصطفی‌زاده، و علی مهانی از فعال‌ترین صدابرداران این سال‌ها بودند. در دهۀ ۱۳۶۰ بسیاری از تهیه‌کننده‌ها و صدابرداران شناخت کافی از زیبایی‌شناسی صدا نداشتند. به‌جز فیلم‌هایی مانند طبیعت بی‌جان (۱۳۵۲)، مغول‌ها (۱۳۵۲) و گزارش (۱۳۵۷) به‌ترتیب ساختۀ سهراب شهیدثالث، پرویز کیمیاوی و عباس کیارستمی، در اغلب موارد به صدابرداری سر صحنه و زیبایی‌شناسی صدا توجهی جدی نمی‌‌شد. از این لحاظ تا نیمۀ دهۀ ۱۳۶۰ صدای اغلب فیلم‌ها امتیاز ویژه‌ای نداشتند، و صدابرداران کار شاخصی انجام نمی‌دادند. با بهبود کیفیت کارگردانی، بازیگری، و زیبایی‌شناسی بصری فیلم‌ها، بین تصویر و صدای فیلم اختلاف و تعارض‌های آشکاری پدید آمد. دیگر صدابرداری با دستگاه‌های فرسوده و حضور صدابرداران کهنه‌کاری که همۀ استعداد و قابلیت‌های خود را به‌کار گرفته بودند با استقبال نسل جدید تماشاگران روبه‌رو نبود. در ۱۳۶۵ مسعود بهنام (صدابردار) در فیلم شبح کژدم صدابرداری هم‌زمان را آزمود و هم‌زمان با او جهانگیر میرشکاری، اصغر شاهوردی، و بهروز معاونیان در اجاره‌نشین‌ها و خانۀ دوست کجاست؟ محمود سماک‌باشی و پرویز آبنار در رابطه از صدابرداری سر صحنه استفاده کردند. اختصاص جایزۀ صدابرداری از ششمین جشنوارۀ فیلم فجر (۱۳۶۶)، توجه بیشتر به صدابرداری سر صحنه را موجب شد، به‌طوری که به‌تدریج استقبال از صدای گوینده و صداگذاری استودیویی کاهش یافت، و بر تعداد صدابرداران مجرب و کارآزموده افزوده شد. در صدابرداری هم‌زمان افراد دیگری را می‌توان نام برد که عبارتند از جواد مقدس، یدالله نجفی، محسن روشن، هاشم موسوی، ساسان باقرپور، بهروز شهامت، چنگیز صیاد، و محمدعلی عبیری.