کاندید

کاندید (Candide)
(یا: خوش‌بین) رمانی کوتاه و فلسفی از ولتر، منتشر‌شده به فرانسوی در ۱۷۵۹. ولتر در واقع در این اثرِ جدلی، با بدبینیِ ریشخندآمیزی به رد نظریۀ خوش‌بینی لایب نیتس، فیلسوف آلمانی، پرداخته است. به‌عقیدۀ ولتر عاقبت بدی و شرّ به‌طرزی وحشیانه بر نیکی غالب می‌شود. او این نظر را به‌شیوه‌ای استادانه در ضمن رویدادهای داستانش گنجانده است. کاندید، جوانی که در قصر یک بارون تربیت می‌شود، از مربی‌اش، دکتر پانگلوس، می‌آموزد که جهان یک‌سره نیکی است. اما از وقتی که بارون کاندید را در حال عشق‌بازی با دخترش، کونه‌گوند، می‌بیند و او را از کاخ اخراج و آوارۀ شهرها و سرزمین‌های مختلف می‌کند، سرنوشت کاندید به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. او سرانجام همراه پانگلوس و دوستانش، مارتن و کوکامبو، به قسطنطنیه می‌رسد. از قضا کونه‌گوند زیبا را هم می‌بیند، اما این چیزی را عوض نمی‌کند و حتی پند خردمندی تُرک که به او می‌آموزد برای از یاد بردن دنیا باغی (نماد نیروانا) بکارد و آباد کند، از بدبینی و نفرتی‌ که زندگی و رفتار مردمانش دچار او کرده است، نمی‌کاهد. ولتر در این رمان که از دیگر آثارش فلسفی‌تر است و سبکی ظریف و عاری از آرایه‌های مبهم ادبی بلاغی دارد، بیش از هر چیز به برخی کژاندیشی‌های بشر ازجمله تمایل به جنگ و جزمی‌گری دینی، تاخته است.