تیاتر ملی جلفای نو
تئاتر ملی جُلفایِ نو
(یا: تئاتر ارمنیان جلفای اصفهان) ارامنۀ جلفای اصفهان نخستین‌بار در ۱۲۶۷ش (۱۸۸۸م) نمایشی اجرا کردند، که مدتی بعد خلیفه یسایی آسدوا دزادوریان با فعالیت آنان مخالفت کرد. در ۱۲۷۸ش گروهی از جوانان ارمنی در جلفا، انجمن دوستداران تئاتر را بنیاد نهادند، که فعالیت خود را براساس اساسنامه‌ای در شانزده ماده آغاز کرد. در نمایش‌های این گروه نخستین‌بار دختران حضور یافتند، و در نمایش په‌پو، نوشتۀ سوندوکیان، اووسانا سیمونیان، دزاقیگ میناسیان و لوسابر درهاگوپیان ایفای نقش کردند، که مخالفت‌هایی را برانگیخت. اعضای هیئت‌مدیره و اساسنامه این انجمن چندبار تغییر کرد.
ارامنۀ جلفا از ۱۲۶۷ تا ۱۲۹۲ش نمایش‌های آرشاگ دوم، نوشتۀ ناربه؛ قتل‌عام ساسون، نوشتۀ مگردیچ گارابدیان؛ چراغ‌هایی که خاموش می‌شوند، نوشتۀ آبلیان؛ شرف، نوشتۀ زودرمان؛ زوج ناراضی، از هوسپ قازاریان، ازدواج اجباری، نوشته مولیر؛ و شارلاتان، از الکساندر شیروان‌زاده را بر روی صحنه بردند. در ۱۳۱۵ش به‌دستور رضاشاه مدارس ارمنی در سراسر ایران تعطیل و اجرای نمایش به زبان ارمنی ممنوع شد، تا این‌که در سال‌های ۱۳۲۳ـ۱۳۲۴ش تئاتر ارامنه در اصفهان همچون دیگر شهرهای ارمنی‌نشین دوباره شروع به‌فعالیت کرد، و نمایش‌های برای تاج، از گوپه‌ای؛ برای شرف، اثر شیروان‌زاده؛ و خانوادۀ مرد تبهکار، به کارگردانی آرمن مگردومیان، بر روی صحنه رفت. از ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۹ تئاتر ارامنۀ جلفا دورۀ شکوفایی و تحول را گذراند، و پس از آن روبه افول نهاد.